https://left.gr/news/peri-ethnoypikootitoithageneias
Λοιπόν, η γλώσσα υπάρχει για να εκφράζει νοήματα. Η κάθε γλώσσα αντιστοιχεί σε μια κοινωνία. Δηλαδή παράγεται και εξελίσσεται μέσα της για να εκφράζει τα νοήματα και τις αντιλήψεις της, δηλαδή το πως καταλαβαίνει τον κόσμο. Για αυτό, για παράδειγμα, σε κάποιες κοινωνίες που ήταν νομαδικές και τα μέλη τους άλλαζαν συνέχεια τόπο κατοικίας δεν υπήρχε λέξη ή έκφραση που να σημαίνει «καλλιεργώ την γη», γιατί οι άνθρωποι απλώς δεν καλλιεργούσαν και δεν χρειάζονταν μια τέτοια λέξη. Αντιστοίχως, στη δική μας κοινωνία υπάρχουν πάρα πολλά προσωνύμια που χαρακτηρίζουν αρνητικά την σεξουαλική ηθική μιας πολυγαμικής γυναίκας, αλλά δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη για τους άνδρες, μια που η δική τους πολυγαμικότητα δεν θεωρείται στοιχείο ανηθικότητας. Έτσι είναι η γλώσσα. Όταν εκφράζει κάτι, αυτό το κάτι υπάρχει, έστω και μόνο στα κεφάλια των ανθρώπων. Όταν κάτι δεν μπορεί να το εκφράσει, όταν στέκεται βουβή, είναι μάλλον επειδή αυτό δεν είναι αρκετά υπαρκτό.
Το ίδιο ισχύει και για το βάρος που δίνει κάθε γλώσσα (άρα, κάθε κοινωνία) σε μια λέξη και το πόσο λεπτομερώς ή χονδροειδώς την χρησιμοποιεί. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε τις λέξεις έθνος, εθνικότητα, υπηκοότητα, ιθαγένεια ως ταυτόσημες. Όμως, ενώ το έθνος και η εθνικότητα εκφράζουν την πεποίθηση των ανθρώπων ότι ανήκουν στο ένα ή το άλλο εθνικό σύνολο και πως νιώθουν ότι έχουν μια συγκεκριμένη εθνική ταυτότητα (άρα είναι ένα ζήτημα συνειδησιακό), η υπηκοότητα και η ιθαγένεια (που νομικά είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα και συνώνυμα) αφορούν το σε ποιο κράτος ανήκεις ως πολίτης (άρα είναι ζήτημα διοικητικό, γραφειοκρατικό) και όχι τι κουβαλάς στην ψυχή σου. Άρα, το έθνος και η εθνικότητα είναι στο μυαλό, ενώ η υπηκοότητα-ιθαγένεια είναι στα χαρτιά. Και είναι και τα δύο εξίσου υπαρκτά και πραγματικά. Απλώς, στην Ελλάδα είχαμε πάντα την αντίληψη πως μέλος ενός έθνους σε κάνει το αίμα. Δηλαδή πως εμείς είμαστε Έλληνες, όχι μόνο επειδή μιλάμε ελληνικά και έχουμε συγκεκριμένα ήθη και έθιμα, αλλά και επειδή καταγόμαστε απευθείας από τους αρχαίους Έλληνες. Και για αυτό έχουμε φτάσει ακόμα και στην νομική γλώσσα (που είναι κι αυτή κοινωνικής φύσης και άρα επηρεάζεται από τις κυρίαρχες αντιλήψεις) την υπηκοότητα να την χρησιμοποιούμε ως συνώνυμο της ιθαγένειας, παρότι στην κυριολεξία τους το πρώτο σημαίνει σε ποια κρατική οντότητα ανήκεις, ενώ το δεύτερο ότι είσαι ιθαγενής, δηλαδή ότι είσαι ντόπιος, γεννήθηκες εκεί, είσαι από το ίδιο χώμα. Και για τον ίδιο λόγο, ενώ σε άλλες χώρες υπάρχει η λέξη citizenship που σημαίνει το να έχεις την ιδιότητα του πολίτη μιας χώρας (γιατί αυτό τους είναι σημαντικό και όχι το τι χρώμα έχει το δέρμα σου ή σε ποιο έθνος λέει το μυαλό σου πως ανήκεις), στην Ελλάδα δεν έχουμε αντίστοιχη λέξη, πχ «πολιτότητα». Γιατί; Μήπως επειδή, όπως λέγαμε και πριν, όταν κάτι δεν μπορεί να το εκφράσει η γλώσσα μιας κοινωνίας είναι κάτι που δεν υπάρχει αρκετά ως αντίληψη κι ως πραγματικότητα σε αυτήν την κοινωνία;
Στο περίφημο ζήτημα, λοιπόν, της «Μακεδονικής εθνότητας», η μισή ουσία είναι ότι αυτό που η κυβέρνηση αναγνώρισε είναι το δικαίωμα των κατοίκων της FYROM να αυτοπροσδιορίζονται στα λόγια και στο μυαλό τους όπως θέλουν (πράγμα αυτονόητο, καθώς κανείς δεν μπορεί -και ευτυχώς- να επιβάλει με το Διεθνές Δίκαιο πρόστιμα και ποινές για κάτι τέτοιο) και άρα αντιστοίχως διατήρησε το αυτονόητο δικαίωμα για τους δικούς της πολίτες να ονομάζουν τους κατοίκους της FYROM όπως θέλουν στον δημόσιο λόγο τους. Και ασφαλώς κράτησε το δικαίωμα για την ίδια να μην αναγνωρίζει πως υπάρχει μακεδονικό έθνος, πως υπάρχει δηλαδή ένα έθνος που αντιστοιχεί σε ολόκληρο τον ιστορικό μακεδονικό χώρο, ο οποίος αυτή τη στιγμή ανήκει σε τρία διαφορετικά κράτη. Αυτό που αναγνώρισε η κυβέρνηση είναι πως η υπηκοότητα-ιθαγένεια (δηλαδή, αυτό που θα γράφεται στα χαρτιά) ασφαλώς και θα λέγεται «Μακεδόνας/πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας», μια που το ίδιο το κράτος θα λέγεται Βόρεια Μακεδονία και άρα οι πολίτες που ανήκουν σε αυτό δεν θα μπορούσαν να γράφονται αλλιώς στα δημόσια έγγραφα τους. Πιο απλά ακόμα, λέμε στους γείτονές μας τι θα γράφουν τα επίσημα χαρτιά του κράτους τους, δεν τους λέμε τι θα λέει το μυαλό και το στόμα των πολιτών τους. Και καλώς.
Όμως, η άλλη μισή ουσία του ζητήματος είναι πως με αφορμή αυτήν την υπόθεση αναδεικνύεται μία μόνιμη παθογένεια της Ελλάδας. Πως δεν έχουμε μία ευρεία αντίληψη του ίδιου του έθνους. Του ότι για να ανήκει κάποιος στο ελληνικό έθνος δεν πρέπει να κρατάει από αρχαιοελληνικό αίμα, αλλά να συμμετέχει στα βασικά στοιχεία του πολιτισμού της ελληνικής κοινωνίας και να τα νιώθει δικά του. Ναι, αυτή είναι η λέξη-κλειδί, το να τα νιώθει. Η εθνικότητα βασίζεται στην αίσθηση του συνανήκειν. Αρκεί αυτό για να πάρει κάποιος και την υπηκοότητα, την ιδιότητα του πολίτη και να μπορεί πχ να ψηφίζει στις βουλευτικές εκλογές; Όχι, από μόνο του. Και για αυτό κάθε κοινωνία βάζει διαφορετικούς κανόνες για να γίνει αυτό. Αλλά αναγνωρίζοντας πάντα, ειδικά οι κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ, πως εθνικότητα και ιδιότητα του πολίτη είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Αλλά και πως ένας άνθρωπος μπορεί να ανήκει σε ένα έθνος σήμερα, ακόμα κι αν έχει άλλη εθνική καταγωγή, ακόμα κι αν οι γονείς του ανήκουν σε άλλο έθνος. Και ευτυχώς στην Ελλάδα υπάρχει ο Αντετοκούμπο για να το μάθει αυτό το πράγμα σε όλα τα νέα παιδιά. Δεν καταφέρνει, δυστυχώς, να το μάθει στα παιδιά του Χάρβαρντ που μπορεί να πήραν δύο πτυχία, αλλά δεν μπορούν να χωρίσουν δυο γαϊδάρων άχυρα. Ή δεν θέλουν να το κάνουν, για να μπορούν να κρατάνε την αντίληψη του κόσμου τόσο χαμηλά, ώστε οι ίδιοι να φαντάζουν μεγάλοι.
Λοιπόν, η γλώσσα υπάρχει για να εκφράζει νοήματα. Η κάθε γλώσσα αντιστοιχεί σε μια κοινωνία. Δηλαδή παράγεται και εξελίσσεται μέσα της για να εκφράζει τα νοήματα και τις αντιλήψεις της, δηλαδή το πως καταλαβαίνει τον κόσμο. Για αυτό, για παράδειγμα, σε κάποιες κοινωνίες που ήταν νομαδικές και τα μέλη τους άλλαζαν συνέχεια τόπο κατοικίας δεν υπήρχε λέξη ή έκφραση που να σημαίνει «καλλιεργώ την γη», γιατί οι άνθρωποι απλώς δεν καλλιεργούσαν και δεν χρειάζονταν μια τέτοια λέξη. Αντιστοίχως, στη δική μας κοινωνία υπάρχουν πάρα πολλά προσωνύμια που χαρακτηρίζουν αρνητικά την σεξουαλική ηθική μιας πολυγαμικής γυναίκας, αλλά δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη για τους άνδρες, μια που η δική τους πολυγαμικότητα δεν θεωρείται στοιχείο ανηθικότητας. Έτσι είναι η γλώσσα. Όταν εκφράζει κάτι, αυτό το κάτι υπάρχει, έστω και μόνο στα κεφάλια των ανθρώπων. Όταν κάτι δεν μπορεί να το εκφράσει, όταν στέκεται βουβή, είναι μάλλον επειδή αυτό δεν είναι αρκετά υπαρκτό.
Το ίδιο ισχύει και για το βάρος που δίνει κάθε γλώσσα (άρα, κάθε κοινωνία) σε μια λέξη και το πόσο λεπτομερώς ή χονδροειδώς την χρησιμοποιεί. Για παράδειγμα, στην Ελλάδα χρησιμοποιούμε τις λέξεις έθνος, εθνικότητα, υπηκοότητα, ιθαγένεια ως ταυτόσημες. Όμως, ενώ το έθνος και η εθνικότητα εκφράζουν την πεποίθηση των ανθρώπων ότι ανήκουν στο ένα ή το άλλο εθνικό σύνολο και πως νιώθουν ότι έχουν μια συγκεκριμένη εθνική ταυτότητα (άρα είναι ένα ζήτημα συνειδησιακό), η υπηκοότητα και η ιθαγένεια (που νομικά είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα και συνώνυμα) αφορούν το σε ποιο κράτος ανήκεις ως πολίτης (άρα είναι ζήτημα διοικητικό, γραφειοκρατικό) και όχι τι κουβαλάς στην ψυχή σου. Άρα, το έθνος και η εθνικότητα είναι στο μυαλό, ενώ η υπηκοότητα-ιθαγένεια είναι στα χαρτιά. Και είναι και τα δύο εξίσου υπαρκτά και πραγματικά. Απλώς, στην Ελλάδα είχαμε πάντα την αντίληψη πως μέλος ενός έθνους σε κάνει το αίμα. Δηλαδή πως εμείς είμαστε Έλληνες, όχι μόνο επειδή μιλάμε ελληνικά και έχουμε συγκεκριμένα ήθη και έθιμα, αλλά και επειδή καταγόμαστε απευθείας από τους αρχαίους Έλληνες. Και για αυτό έχουμε φτάσει ακόμα και στην νομική γλώσσα (που είναι κι αυτή κοινωνικής φύσης και άρα επηρεάζεται από τις κυρίαρχες αντιλήψεις) την υπηκοότητα να την χρησιμοποιούμε ως συνώνυμο της ιθαγένειας, παρότι στην κυριολεξία τους το πρώτο σημαίνει σε ποια κρατική οντότητα ανήκεις, ενώ το δεύτερο ότι είσαι ιθαγενής, δηλαδή ότι είσαι ντόπιος, γεννήθηκες εκεί, είσαι από το ίδιο χώμα. Και για τον ίδιο λόγο, ενώ σε άλλες χώρες υπάρχει η λέξη citizenship που σημαίνει το να έχεις την ιδιότητα του πολίτη μιας χώρας (γιατί αυτό τους είναι σημαντικό και όχι το τι χρώμα έχει το δέρμα σου ή σε ποιο έθνος λέει το μυαλό σου πως ανήκεις), στην Ελλάδα δεν έχουμε αντίστοιχη λέξη, πχ «πολιτότητα». Γιατί; Μήπως επειδή, όπως λέγαμε και πριν, όταν κάτι δεν μπορεί να το εκφράσει η γλώσσα μιας κοινωνίας είναι κάτι που δεν υπάρχει αρκετά ως αντίληψη κι ως πραγματικότητα σε αυτήν την κοινωνία;
Στο περίφημο ζήτημα, λοιπόν, της «Μακεδονικής εθνότητας», η μισή ουσία είναι ότι αυτό που η κυβέρνηση αναγνώρισε είναι το δικαίωμα των κατοίκων της FYROM να αυτοπροσδιορίζονται στα λόγια και στο μυαλό τους όπως θέλουν (πράγμα αυτονόητο, καθώς κανείς δεν μπορεί -και ευτυχώς- να επιβάλει με το Διεθνές Δίκαιο πρόστιμα και ποινές για κάτι τέτοιο) και άρα αντιστοίχως διατήρησε το αυτονόητο δικαίωμα για τους δικούς της πολίτες να ονομάζουν τους κατοίκους της FYROM όπως θέλουν στον δημόσιο λόγο τους. Και ασφαλώς κράτησε το δικαίωμα για την ίδια να μην αναγνωρίζει πως υπάρχει μακεδονικό έθνος, πως υπάρχει δηλαδή ένα έθνος που αντιστοιχεί σε ολόκληρο τον ιστορικό μακεδονικό χώρο, ο οποίος αυτή τη στιγμή ανήκει σε τρία διαφορετικά κράτη. Αυτό που αναγνώρισε η κυβέρνηση είναι πως η υπηκοότητα-ιθαγένεια (δηλαδή, αυτό που θα γράφεται στα χαρτιά) ασφαλώς και θα λέγεται «Μακεδόνας/πολίτης της Βόρειας Μακεδονίας», μια που το ίδιο το κράτος θα λέγεται Βόρεια Μακεδονία και άρα οι πολίτες που ανήκουν σε αυτό δεν θα μπορούσαν να γράφονται αλλιώς στα δημόσια έγγραφα τους. Πιο απλά ακόμα, λέμε στους γείτονές μας τι θα γράφουν τα επίσημα χαρτιά του κράτους τους, δεν τους λέμε τι θα λέει το μυαλό και το στόμα των πολιτών τους. Και καλώς.
Όμως, η άλλη μισή ουσία του ζητήματος είναι πως με αφορμή αυτήν την υπόθεση αναδεικνύεται μία μόνιμη παθογένεια της Ελλάδας. Πως δεν έχουμε μία ευρεία αντίληψη του ίδιου του έθνους. Του ότι για να ανήκει κάποιος στο ελληνικό έθνος δεν πρέπει να κρατάει από αρχαιοελληνικό αίμα, αλλά να συμμετέχει στα βασικά στοιχεία του πολιτισμού της ελληνικής κοινωνίας και να τα νιώθει δικά του. Ναι, αυτή είναι η λέξη-κλειδί, το να τα νιώθει. Η εθνικότητα βασίζεται στην αίσθηση του συνανήκειν. Αρκεί αυτό για να πάρει κάποιος και την υπηκοότητα, την ιδιότητα του πολίτη και να μπορεί πχ να ψηφίζει στις βουλευτικές εκλογές; Όχι, από μόνο του. Και για αυτό κάθε κοινωνία βάζει διαφορετικούς κανόνες για να γίνει αυτό. Αλλά αναγνωρίζοντας πάντα, ειδικά οι κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ, πως εθνικότητα και ιδιότητα του πολίτη είναι δυο διαφορετικά πράγματα. Αλλά και πως ένας άνθρωπος μπορεί να ανήκει σε ένα έθνος σήμερα, ακόμα κι αν έχει άλλη εθνική καταγωγή, ακόμα κι αν οι γονείς του ανήκουν σε άλλο έθνος. Και ευτυχώς στην Ελλάδα υπάρχει ο Αντετοκούμπο για να το μάθει αυτό το πράγμα σε όλα τα νέα παιδιά. Δεν καταφέρνει, δυστυχώς, να το μάθει στα παιδιά του Χάρβαρντ που μπορεί να πήραν δύο πτυχία, αλλά δεν μπορούν να χωρίσουν δυο γαϊδάρων άχυρα. Ή δεν θέλουν να το κάνουν, για να μπορούν να κρατάνε την αντίληψη του κόσμου τόσο χαμηλά, ώστε οι ίδιοι να φαντάζουν μεγάλοι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου