https://www.avgi.gr/politiki/364688_prosopolatria-kai-prosopofobia
Ο ευρύτερος προοδευτικός χώρος έχει αναμετρηθεί ιστορικά με την προσωπολατρία κατά βάση με δύο μορφές. Η ιστορική κομμουνιστική Αριστερά αναβίβαζε στο βάθρο του αλάνθαστου ημίθεου τους ηγέτες που ανήκαν στην ηρωική εποχή της. Ηγέτες που ήταν ταυτισμένοι με νικηφόρες επαναστάσεις, ηγέτες που βγήκαν μέσα από τις εξορίες και τα βασανιστήρια, ηγέτες που πρωταγωνίστησαν στη συντριβή του φασισμού. Ο Λένιν, ο Στάλιν, ο Τίτο, ο Φιντέλ. Στα καθ’ ημάς, ο Νίκος Ζαχαριάδης. Με την προσωπολατρία η Αριστερά θεωρητικά -και σε μεγάλο βαθμό πρακτικά- ξεμπέρδεψε με το 20ό συνέδριο του ΚΚΣΕ, το περίφημο συνέδριο της αποσταλινοποίησης, το οποίο και ρητώς καταδίκασε την προσωπολατρία. Και αξίζει να έχουμε κατά νου ότι όλο αυτό συνέβη στην Αριστερά, δηλαδή στον πολιτικό χώρο με την πιο συνεκτική και θεωρητικά επεξεργασμένη ιδεολογική ταυτότητα, άρα στον χώρο που έχει τις πιο ισχυρές αντιστάσεις σ’ αυτό το φαινόμενο. Ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας στην Ευρώπη δεν είχε τόσο ισχυρό το φαινόμενο της προσωπολατρίας, παρότι ασφαλώς δεν του ήταν ξένο. Όμως, στην Ελλάδα το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου έγινε ο ιδεότυπος του φαινομένου. Η εξέλιξη είναι γνωστή. Το ΠΑΣΟΚ, που άλλωστε δεν είχε γεννηθεί μέσα από την ιστορική και ιδεολογική παράδοση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, δεν απέκτησε ποτέ συνεκτικές ιδεολογικές αρχές, αφού παρέμεινε ένα one man show. Αυτό οδήγησε σε μια οπαδική ταύτιση με το πρόσωπο του αρχηγού του, που σταδιακά εξελίχθηκε σε μία απολίτικη στάση, η οποία μοιραία οδήγησε, χωρίς σοβαρούς κραδασμούς, στη δεξιά πολιτική γραμμή και τη γιγάντια διαφθορά τής εποχής Σημίτη και τελικά στα Μνημόνια.
Μια αφόρητη αρχαϊκότητα και οπισθοδρόμηση
Ξεκαθαρίζουμε, λοιπόν, ότι η προσωπολατρία είναι μια αφόρητη αρχαϊκότητα, μια οπισθοδρομική και αποδεδειγμένα λανθασμένη αντίληψη για την πολιτική και την κοινωνία, που πάντα στο τέλος παράγει τέρατα και τερατάκια. Την ίδια στιγμή, είναι απολύτως ανόητο να μην αναγνωρίζει κανείς τον πολύ σημαντικό ρόλο που παίζει το πρόσωπο μέσα στην Ιστορία. Το πρόσωπο ως γέννημα ενός συλλογικού πλαισίου και ως πρωτοπόρο στη δημιουργία ενός άλλου. Να ξεκαθαρίσουμε λοιπόν με την ευκαιρία και κάτι ακόμη. Ότι το αντίδοτο στην προσωπολατρία δεν μπορεί να είναι η προσωποφοβία. Δεν μπορεί να είναι η δυσανάλογη αντίδραση απέναντι σε οποιαδήποτε εκφορά λόγου νιώθει κανείς πως πλήττει έστω και λίγο την ταυτότητά του, την ιδεολογική του υπόσταση. Δεν μπορεί να είναι το να εξετάζει τα πάντα με τρόπο εμμονικό, κολλώντας τα μάτια του πάνω τους, γιατί έτσι τα γιγαντώνει και δεν τα βλέπει στις πραγματικές τους διαστάσεις.
Για τους παραπάνω λόγους -που αναγκαστικά τέθηκαν κωδικοποιημένα- υπάρχει μια ασφαλής οδός για την πλήρη αποτυχία τού εγχειρήματος του ΣΥΡΙΖΑ. Γιατί αυτό είναι ιστορικά ο ΣΥΡΙΖΑ, ένα διαρκές εγχείρημα. Η οδός αυτή είναι να συνεχίσει να εξελίσσεται η εσωτερική του συζήτηση ως μια σύγκρουση ανάμεσα σε φωνές αυλοκολακίας που αποθεώνουν εκ των προτέρων τον αρχηγό και σε φωνές που μετράνε Παναγίες στα ποστ του κοιτώντας τα με τον μεγεθυντικό φακό. Η πρώτη στάση δείχνει ιδεολογικό έλλειμμα έως και οπορτουνισμό, γιατί μπορεί να επενδύει στο πρόσωπο του ηγέτη για να εξοβελίσει τους εσωκομματικούς αντιπάλους και να πλασαριστεί καλύτερα την επόμενη μέρα. Η δεύτερη στάση δείχνει πολιτικό έλλειμμα έως και ηττοπάθεια, γιατί προφανώς αν πιστεύεις ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν εκτελεί σωστά τα βασικά πολιτικά του καθήκοντα και θα χάσει ξανά, τότε έχεις ως -λογική- απαίτηση τουλάχιστον να μην χάσει και τη μάχη της ταυτότητάς του. Αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ δεν θα μπορέσει να εργαστεί ξανά από κυβερνητικές θέσεις υπέρ του λαού απλώς μέσω της πλήρους διατήρησης της ταυτότητάς του, αλλά μέσω μιας αποτελεσματικής πολιτικής στάσης. Με την πολιτική αυτοπεποίθησή του, που θα χτιστεί με τις παρεμβάσεις του στα μεγάλα ζητήματα. Και, ασφαλώς, με τη δράση των μελών του, χωρίς την οποία ούτε νίκες μπορούν να επιτευχθούν, ούτε μακροπρόθεσμα σωστή γραμμή να χαραχθεί. Κι αυτό είναι κάτι πολύ πέρα από τις εσωκομματικές κόντρες και τις μάχες των πληκτρολογίων.
