Πέμπτη 14 Οκτωβρίου 2021

Μια λάμψη από αντιφάσεις

https://tvxs.gr/news/blogarontas/mia-lampsi-apo-antifaseis


Με το πέρασμα ενός μήνα, πια, από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη και με την απότομη αποκλιμάκωση, μέχρι και εξαφάνιση, της συζήτησης για την παρουσία του στην ιστορία, γράφω λίγα πράγματα για την προσωπική και συλλογική διαχείριση ενός ιστορικού μεγέθους, όπως ήταν αυτός. Μάλλον, για τη προσπάθεια διαχείρισής του. Για τον τρόπο που ο Θεοδωράκης πάντα εισέβαλε στη ζωή και στη σκέψη μας.

Ήταν Ιούνιος. Και στη Θεσσαλονίκη Θα γίνονταν το βράδυ τα εγκαίνια του Θεάτρου Γης. Το θέατρο είχε δημιουργηθεί σε ένα παλιό νταμάρι. Έναν χώρο εκτελέσεων από τους Ναζί. Τα εγκαίνια, λοιπόν, θα ήταν μια συναυλία του Μίκη Θεοδωράκη με την Μαρία Φαραντούρη, με το Άξιον Εστί και τις Μικρές Κυκλάδες. Εγώ ημουν στη Β' λυκειου. Την επόμενη μέρα έδινα μαθηματικά. Η μητέρα μου αποφάσισε να παμε στη συναυλία. "Έτσι κι αλλιώς δεν θα γράψει!", είπε στον πατέρα μου που δυστρόπησε. Δεν ήθελε να χάσω αυτήν την ευκαιρία.

Ο Θεοδωράκης ήταν για εμένα η πολιτική ιστορία της Ελλάδας. Ήταν η συναυλία στην πτώση της Χούντας που έβλεπα τα καλοκαίρια στην ΕΡΤ, στην επέτειο της Αποκατάστασης της Δημοκρατίας. Ήταν η μουσική του Ζ που ένα άλλο βράδυ καλοκαιριού, ενώ πάλι είχα εξετάσεις, ο πατέρας μου μπήκε στο δωμάτιο μου και μου είπε να αφήσω τα βιβλία και να έρθω να δω την ταινία μαζί του. Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν η ιστορία του πατέρα μου, οι αγώνες της γενιάς του, οι Λαμπράκηδες. Και εκείνο το βράδυ εγώ τον έβλεπα μπροστά μου. Να διευθύνει με το γνωστό του νεύρο. Και στο τέλος πήρε το μικρόφωνο και είπε "Σιγά μην έχανα την ευκαιρία να τραγουδήσω μαζί σας". Και είπαμε όλοι μαζί το "Ειμαστε δυο, είμαστε τρεις". Κι εγώ, για λίγο, πολύ λίγο, έζησα κάτι από τη Μεταπολίτευση.

Είδα από τότε κι άλλες φορές τον Θεοδωράκη. Στο Θέατρο Δάσους, το βράδυ της 11ης Σεπτεμβρίου να δηλώνει συγκλονισμένος από όσα είχαν γίνει. Στο Σύνταγμα, σε μια μεγάλη συναυλία υπέρ της Παλαιστίνης στις μέρες μιας μεγάλης επίθεσης Ισραήλ να απαγγέλει δύο στίχους του Γεωργουσόπουλου. "Να το πιστέψω πως μες στο τανκ, είναι το εγγόνι της Άννα Φρανκ;". Μια συναυλία, μάλιστα, που ταίριαζε πολύ στον ενωτικό ρόλο που διεκδικούσε ο Μίκης, γιατί την είχαν συνδιοργανώσει οι πάντες! Η Παλαιστινιακή Παροικία, η ΓΣΕΕ, η ΑΔΕΔΥ, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, οι πολιτικές νεολαίες όλων των κομμάτων μαζί (Ν. ΠΑΣΟΚ, ΚΝΕ, Ν. ΣΥΝ, ΟΝΝΕΔ, Ν. ΔΗΚΚΙ), η ΠΟΕΣΥ, η ΕΣΗΕΑ και πολλοί δήμοι της Αθήνας. Αλλά καμία φορά δεν είναι σαν εκείνη, την πρώτη που τον είχα δει. Και η συγκίνηση εκείνη, η συγκίνηση της κάθε φοράς που ακούω την μουσική του και φέρνω στο νου τα γεγονότα, τους αγώνες με τα οποία συνδέεται είναι ένα από τα πολλά που για πάντα θα χρωστάω στους γονείς μου.

Όμως, τον Θεοδωράκη τον είδα, τον είδαμε όλοι μας, και μια φορά ακόμη. Στην συγκέντρωση για το Μακεδονικό, στο Σύνταγμα. Ενάντια στη Συμφωνία των Πρεσπών. Περιφρουρούμενο από φασίστες που του φώναζαν «Μίκη αλλάζεις την ιστορία», από Κασιδιαραίους που τον καλωσόριζαν πίσω στο σπίτι του, ως πρώην μέλος της ΕΟΝ του Μεταξά. Χυδαιότητες, λαθροχειρίες και πηχτές καθαρές βλακείες χόρεψαν εκείνη τη μέρα γύρω από τον Θεοδωράκη. Και τους έδωσε ο ίδιος το δικαίωμα να το κάνουν. Και υπεράνω κριτικής δεν είναι κανένας. Τα στερνά τιμούν τα πρώτα. Σύμφωνοι. Μπορούν, όμως, και να τα διαγράφουν;

Όπως αφηγείται ο ίδιος ο Θεοδωράκης, σε ένα ταξίδι του στην Κούβα τριγυρνούσε με τον Τσε Γκεβαρα. Παντού τριγύρω υπήρχε το σύνθημα "Πατρίδα ή θάνατος". Κάποια στιγμή, περνώντας έξω από ένα σφαγείο, είδε το σύνθημα γραμμένο κι εκεί. Γύρισε, τότε, και είπε στον Τσε:


«Αγαπητέ σύντροφε, εδώ κοροϊδεύετε τα ζώα».

«Γιατί;» απόρησε ο Τσε. Κι ο Μίκης συμπλήρωσε:

«Ε, μα τι πατρίδα ή θάνατος; Εδώ δεν υπάρχει επιλογή για τα ζώα, μόνο θάνατος!». Κι ο Τσε γελούσε.


Τι να πεις, λοιπόν; Τι να πεις για έναν άνθρωπο που μπορούσε να κάνει αστειάκια με τον Τσε Γκεβαρα, να σηκώνει το τηλέφωνο και να παίρνει τον Φιντέλ Κάστρο κι όποιον άλλο ηγέτη ήθελε. Έναν άνθρωπο που είναι αυτό που οι αμερικανοί λένε "bigger than life". Και πώς να του κάνεις κριτική για τις ανορθογραφίες του; Ο Θεοδωράκης είχε περάσει πια στην ιστορία πολύ πριν πεθάνει. Και το ήξερε. Κι αυτό, ίσως, επηρέασε και τις κινήσεις του. Αλλά την ιστορία, πριν την κριτικάρουμε, πρέπει πρωτίστως να την ερμηνεύσουμε. Να δούμε περιόδους, συγκυρίες, μικρές και μεγάλες στιγμές. Όχι για να συγχωρέσουμε, για να ξεχάσουμε, να δικαιολογήσουμε. Αλλά ούτε και για να τιμωρήσουμε. Δεν χρειάζεται πάντα να κουνάμε το δάχτυλο στην ιστορία και στα πρόσωπα. Ακόμη κι αν έχουμε εν μέρει δίκιο.

Τελικά, ο Μίκης Θεοδωράκης στην προσπάθειά του να ενώσει την Ελλάδα, ίσως να έγινε ο ίδιος σαν την Ελλάδα. Μια λάμψη από αντιφάσεις. Όπως η Ελλάδα που στις καλύτερες στιγμές της νιώθεις περήφανος κι ευλογημένος που την ζεις. Και τις χειρότερες δεν το πιστεύεις ότι τις ζεις.

Η Ελλάδα που εμείς μπορεί να της σούρνουμε τα μύρια όσα, αλλά όταν το κάνει άλλος ανταριαζόμαστε και του το κόβουμε. Η Ελλάδα που μας απωθεί και που την διεκδικούμε κάθε στιγμή. Και έτσι, ο Θεοδωράκης, με τις αντιφάσεις και τις βαθιές χαράδρες που "δικαιολογείται" να έχει ένα ψηλό βουνό, διάβηκε μέρη πολλά, αλλά έκανε στο τέλος έναν εντυπωσιακό κύκλο. Όχι τόσο επειδή ζήτησε να τελειώσει τη ζωή του "σαν κομμουνιστής".

Αλλά κυρίως επειδή ζήτησε να γραφτεί στον τάφο του πως "Πολέμησε τον Δεκέμβρη". Όμως, ο Δεκέμβρης του '44, τα Δεκεμβριανά, δεν ήταν η Εθνική Αντίσταση. Ήταν η σύγκρουση του ΕΑΜ με τους Άγγλους, την κυβέρνηση και τους συνεργάτες των Ναζί που τους έβγαλαν από το Γουδή και τους έδωσαν όπλα για να χτυπήσουν αυτούς που λίγο πριν είχαν πετάξει από το κορμί της Ελλάδας τη σβάστικα. Ήταν το πρελούδιο του Εμφυλίου. Και αυτό είναι μια σπουδαία δήλωση. Είναι μια κατάφαση σε μια συγκρουσιακή ενότητα, όχι σε μια ενότητα άκαπνη και αφελή. Στο τέλος της ζωής του ο Θεοδωράκης θύμισε πως η ενότητα δεν έρχεται με την επίκλησή της. Και πως ο διχασμός δεν είναι πάντα για κακό. Γιατί μακροπρόθεσμα μπορεί να φέρει τις ισορροπίες της νέας ενότητας.

Βόλεψε πολλούς που η τελευταία πολιτική παρέμβαση του Θεοδωράκη ήταν για το Μακεδονικό. Τους βοήθησε να "ξεχάσουν" την προτελευταία. Που ήταν ενάντια στα Μνημόνια. Ήταν η παρουσία του στο Σύνταγμα, μαζί με τον Μανώλη Γλέζο. Όταν έφαγαν μαζί μας, δίπλα μας, τα χημικά. Εμείς, αυτό δεν το ξεχνάμε. Εμείς, ας θυμίζουμε για πάντα πως όχι μόνο η Χούντα, αλλά και η "κοινοβουλευτική δημοκρατία" της Δεξιάς φυλάκισε, εξόρισε, βασάνισε τον Μίκη Θεοδωράκη και απαγόρευσε την μετάδοση των τραγουδιών του. Να το θυμίζουμε ακριβώς για να συγκρουόμαστε. Να συγκρουόμαστε με την παλιά ψευδεπίγραφη βρώμικη ενότητα των νικητών του Εμφυλίου. Για να φέρουμε μια νέα ενότητα, με μία νέα ποιότητα. Αληθινή, συνειδητή, καθαρή. Δημοκρατική. Όσο εφικτή είναι.

Παρασκευή 8 Οκτωβρίου 2021

Τι δουλειές θα έχουμε με τον ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ.;

https://www.avgi.gr/politiki/397378_ti-doyleies-tha-ehoyme-me-ton-syriza-ps

Κανείς δεν ξεκινάει να περπατάει προς ένα μέρος αν δεν ξέρει τι θα βρει εκεί. Έστω, στο περίπου. Αυτό ισχύει και για την πολιτική. Είναι το περίφημο «συμβόλαιο με τον λαό», που μπορεί ως όρο να το κατοχύρωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για κάτι που κάνει κάθε κόμμα που διεκδικεί την εξουσία. Αυτό το εκάστοτε «συμβόλαιο» περιλαμβάνει μια ερμηνεία του παρόντος και μια εικόνα του μέλλοντος.

Τι έλεγε το ΠΑΣΟΚ του Σημίτη; Ζούμε στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, την οποία έφτιαξε το ΠΑΣΟΚ. Τώρα πρέπει να πάμε σε ένα νέο μοντέλο, με ιδιωτικοποιήσεις, με εργασιακή ευελιξία και άλλα τέτοια. Αλλά σας υπόσχομαι πως στην Ελλάδα που θα φτιάξω, αν έχετε σπουδάσει τα κατάλληλα αντικείμενα -οικονομικά, χρηματοπιστωτικά, πληροφορική και άλλα που συνδέονται με το νέο οικονομικό μοντέλο που θα φέρω-, θα βγάλετε πολλά λεφτά. Τι καταλάβαινε ο κόσμος; Γίνε, παιδί μου, χρηματιστής - διαφημιστής - μάνατζερ και θα ζήσεις καλά.

Τι έλεγε το ΠΑΣΟΚ του Γιώργου Παπανδρέου; «Λεφτά υπάρχουν, αλλά είναι σε λάθος τσέπες» και «θα γίνουμε μια Δανία του Νότου». Τι καταλάβαινε ο κόσμος; Ότι θα έχουμε διαφάνεια, ότι θα φτιάξουμε ένα αποτελεσματικό κράτος και ότι θα δουλέψουμε με τα σύγχρονα εργαλεία, όπως οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας. Άρα όσοι έχουν σπουδάσει κάτι σχετικό με αυτά που χαρακτηρίζουν το σκανδιναβικό μοντέλο ανάπτυξης -μηχανικοί, πληροφορικάριοι, περιβαλλοντολόγοι κ.λπ.- θα έχουν δουλειές.

Τι είπε η Ν.Δ. του Κυριάκου Μητσοτάκη το 2019; Θα συνεχίσετε να κάνετε ό,τι κάνατε, μικρομεσαίοι - μεσαίοι - αυτοαπασχολούμενοι, στο ίδιο μοντέλο, αλλά θα σας δώσω λιγότερους φόρους, πολύ λιγότερους ελέγχους και πολύ περισσότερη αστυνομία για να μην κλείνουν οι δρόμοι. Κι έτσι, ακόμη κι αν πολλοί κατάλαβαν πως ο Μητσοτάκης θα βοηθήσει πιο πολύ τους μεγάλους επιχειρηματίες, πίστεψαν πως μαζί με αυτούς θα επωφεληθούν αρκετά και οι ίδιοι. Ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. σήμερα τι λέει; Ποια εικόνα του μέλλοντος περιγράφει και με ποιες λέξεις - κλειδιά;

Διαβάζοντας κάποιος το κεφάλαιο για την οικονομία από την Προγραμματική Συνδιάσκεψη του κόμματος τον περασμένο Ιούλιο και ακούγοντας την ομιλία του προέδρου του στη ΔΕΘ, καταλαβαίνει πως το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. διαπνέεται από την ιδέα του να σβήσει τις αδικίες και να μειώσει τις ανισότητες. Όμως, σε αυτήν την εικόνα του μέλλοντος υπάρχει ένα μεγάλο έλλειμμα. Ποιο είναι το παραγωγικό μοντέλο που θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. να φέρει; Πού θα βασίζεται αυτό το δίκαιο και εξισωτικό μοντέλο ζωής; Στο αγροτοδιατροφικό σύμπλεγμα; Στον τουρισμό; Στη μεταβιομηχανία της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης; Στην παροχή υπηρεσιών υψηλής ειδίκευσης;

Ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ., ως κυβέρνηση, θα στέλνει την Επιθεώρηση Εργασίας για να κάνει ελέγχους, αυτό το ξέρουμε. Αλλά σε ποιες δουλειές θα τη στέλνει; Ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. δεν έχει φτιάξει τις λέξεις - κλειδιά για το παραγωγικό μοντέλο του. Και αυτό δεν οφείλεται σε επικοινωνιακή αδυναμία. Αλλά σε πολιτική. Επειδή, στην πραγματικότητα, αυτό το μοντέλο δεν το έχει διαμορφώσει ακόμη όσο του χρειάζεται. Γι' αυτό και δεν μπορεί να υποσχεθεί κάτι πιασάρικο, όπως η «Δανία του Νότου».

Ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. κατήγγειλε την επιλογή της κυβέρνησης να αφήσει εκτός πανεπιστημίων διπλάσιους νέους από πέρσι. Κατά τη γνώμη μου, το να γίνουν αυτοί οι νέοι πελατεία για τα κολέγια είναι ο δευτερεύων στόχος της Ν.Δ. Ο πρωτεύων είναι να μην έχουν αυτοί οι νέοι απαιτήσεις από τη ζωή τους και από την κυβέρνηση. Να ρίξουν τον πήχη τους και να ενταχθούν, χωρίς πολλά - πολλά, στη ζωή που ετοιμάζει γι' αυτούς η Ν.Δ. Της χαμηλής αμοιβής και της ελαστικής εργασίας σε θέσεις χαμηλής ειδίκευσης.

Αλλά αυτό συνιστά σχέδιο. Είναι το σχέδιο της προσαρμογής μας στο παραγωγικό μοντέλο της Ν.Δ. Και το ανέδειξε, μαζί με το σχετικό έλλειμμα του ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ., ένας από τους πιο δημοφιλείς stand up κωμικούς, ο Δημήτρης Χριστοφορίδης. Σε ένα ποστ στο Facebook, ο Χριστοφορίδης γράφει:


«Η Ν.Δ., με την αδιανόητα ταξική πολιτική της, φαίνεται να λύνει βιαίως πολλά θέματα. Αρχικώς βγάζει από την αγορά εργασίας πτυχιούχους χωρίς αντίκρισμα. Τα τελευταία δέκα χρόνια, πραγματικά, όποια σχολή και να τελείωνες, ήταν το χαρτί σου για πέταμα εκτός και αν ήσουν για διορισμό στο Δημόσιο, που και αυτό με το ζόρι, δάσκαλος π.χ. Κατά τα άλλα, τελείωνες ας πούμε πολιτικός μηχανικός και το μόνο που έκανες είναι να νομιμοποιείς ημιυπαίθριους -δηλαδή ατελείωτη χαρτούρα-, τελείωνες δικηγόρος και δούλευες σε κάνα γραφείο με 300 ευρώ και τα ΤΕΙ έβγαζαν πωλητές. [...] Γι’ αυτό οι πιο πολλοί έφευγαν έξω ακόμα και πριν από τα Μνημόνια. Η Ν.Δ. σου λέει ξεκάθαρα: Δεν έχω την πολυτέλεια να σας βγάζω όλους, πηγαίνετε σε κολέγια γιατί για τις δουλειές που παίζουν αρκεί το χαρτί από ΙΕΚ. Όταν σκάσουν επενδύσεις και παίξουν δουλειές που να χρειάζονται βαριά πτυχία, τα λέμε πάλι».
Και προσθέτει πως γι' αυτό «...είναι μια καλή στιγμή εκεί στον ΣΥΡΙΖΑ να ανοίξουμε μια καλή κουβέντα για το τι Παιδεία θέλουμε», αφού «η κοινωνία πια έχει αλλάξει και πρέπει να βρούμε σύγχρονους τρόπους να μειώσουμε τις αντιθέσεις που θα φέρει μοιραία η απάνθρωπη για τα εργατικά στρώματα πολιτική της Ν.Δ.».


Με δυο λόγια, αν ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. δεν παρουσιάσει ένα σαφές μοντέλο, στο οποίο οι νέοι επιστήμονες θα αξιοποιούνται, τότε, ακόμη κι αν ως κυβέρνηση καταργήσει την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής, μπορεί στο τέλος απλώς να αφήσει να εκπαιδεύεται στο πανεπιστήμιο μία ακόμη γενιά που θα ζήσει στο φάσμα ανεργία - ετεροαπασχόληση - μετανάστευση. Για να μην γίνει αυτό, πρέπει ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. να ξεκαθαρίσει το μοντέλο που θέλει να ακολουθήσει. Να αποκρυσταλλώσει το παραγωγικό όραμά του και να το δώσει, με λέξεις - κλειδιά, να το καταλάβει ο κόσμος. Να καταλάβουν οι άνθρωποι τι θα πρέπει να μάθουν να κάνουν αυτοί και τα παιδιά τους για να έχουν ζωή και δουλειά στην Ελλάδα που θέλει να φτιάξει ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. Τι θα πρέπει να σπουδάσουν, σε τι θα πρέπει να εκπαιδευτούν, τι δουλειές θα υπάρχουν. Όχι μόνο για μια ελίτ. Για όλους. Δηλαδή σε ποιον κόσμο τους καλεί ο ΣΥΡΙΖΑ - Π.Σ. να ζήσουν. Για να ξεκινήσουν να περπατάνε προς τα εκεί.