Μία από τις μεγαλύτερες κρυμμένες αλήθειες που το επεισόδιο της ανθρώπινης σκέψης με το όνομα ΄μαρξισμός΄ έφερε στην επιφάνεια, καταδεικνύοντας τις πολιτικές της συνέπειες, είναι πως ο πλούτος παράγεται από την εργασία και αποσπάται (κλέβεται δηλαδή, με την περίφημη υπεραξία) από το κεφάλαιο. Το αντίστροφο δεν ισχύει. Το κεφάλαιο είναι νεκρή εργασία και από μόνο του δεν παράγει τίποτα. Τουλάχιστον προς το παρόν, αφού ακόμη δεν έχει επιβεβαιωθεί (και ούτε πρόκειται, εντός του καπιταλισμού) η περίφημη ρήση του “γκουρού” του management Warren Bennis, πως “το εργοστάσιο του μέλλοντος θα έχει μόνο δύο υπαλλήλους: έναν άνθρωπο και έναν σκύλο. Ο άνθρωπος θα είναι εκεί για να ταΐζει το σκύλο. Ο σκύλος θα είναι εκεί για να εμποδίζει τον άνθρωπο να αγγίζει τα μηχανήματα”.
Αυτή η αλήθεια για την παραγωγή του πλούτου ήταν πριν από μερικές δεκαετίες τόσο διαδεδομένη, έστω και σε διάφορες παραλλαγές, ώστε η γερμανική σοσιαλδημοκρατία επέβαλλε μεγάλους φόρους στο επιχειρηματικό κέρδος ακριβώς επειδή το θεωρούσε “ανήθικο εισόδημα! Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και όλων σχεδόν των καθεστώτων του «υπαρκτού» παρέσυρε μαζί και πολλές ιδέες σαν την προαναφερθείσα. Η μεγαλύτερη δε επιτυχία του νέου συστήματος που διέρρηξε τις παλιές ισορροπίες -αυτού που λέγεται Νεοφιλελευθερισμός ή Παγκοσμιοποιήση ή Ενιαία Σκέψη ή Τέλος της Ιστορίας (είναι γνωστό πως οι... διαρρήκτες έχουν πολλά ονόματα!)- είναι ότι αυτές τις ιδέες δεν τις αποδυνάμωσε με κάποια επίσημη απαγόρευση, όπως π.χ. το ελληνικό μετεμφυαλιακό κράτος. Τις αποδυνάμωσε κάνοντας τες να φαίνονται παλιές, απωθητικές, μίζερες. Και επειδή στους ιλουστρασιόν καιρούς μας το μέγιστο αίτημα ήταν η με κάθε κόστος αποφυγή της μιζέριας (ή, καλύτερα, αυτού που εμφανιζόταν από την κυρίαρχη ιδεολογία ως “μιζέρια” - γενικώς ό,τι χαλούσε το μεθυσμένο πάρτυ της «ανάπτυξης», των life style περιοδικών και των πλαστικών ονείρων της παραλιακής), δεν χρειαζόταν να τοποθετηθεί επισήμως ένας «σκύλος» μπροστά από αυτές τις ιδέες, για να εμποδίζει τους ανθρώπους να τις “αγγίζουν”. Ένας τέτοιος σκύλος είχε πια εγκατασταθεί στο μυαλό του καθενός.
Η μαρξιστική αρχή με την οποία ξεκίνησε το άρθρο γίνεται αυτές τις μέρες επίκαιρη με κάπως ανορθόδοξο τρόπο, μέσα από την απεργία των επαγγελματιών παικτών μπάσκετ. Για τους μη γνωρίζοντες, οι αθλητές αποφάσισαν να απεργήσουν, απαιτώντας για όλους τους συναδέλφους τους κάποια αυτονόητα, όπως ασφαλιστική και ιατροφαρμακευτική κάλυψη και δικαίωμα να μεταγγράφονται σε άλλη ομάδα όταν ο εργοδότης τους δεν τους πληρώνει. Στο σύνθημα του συνδικαλιστικού τους οργάνου «το μπάσκετ είμαστε εμείς», ο πρόεδρος της ΚΑΕ Παναθηναϊκός Θανάσης Γιαννακόπουλος απάντησε οργισμένα: «Το μπάσκετ δεν είστε εσείς! Είμαι εγώ που σας πληρώνω!».
Αυτή η φράση ασφαλώς ηχεί παράλογη και προκλητική στα αυτιά όλων. Πώς θα μπορούσε να υπάρχει μπάσκετ χωρίς μπασκετμπολίστες; Ο πρόεδρος του Παναθηναϊκού, όμως, συνέχισε: «Αν συνεχιστεί η απεργία, θα πάρω την ομάδα μου και θα την κατεβάσω σε άλλο πρωτάθλημα!». Δεύτερη παράλογη ριπή που αφήνει τους πάντες εμβρόντητους. Και τι είναι η ομάδα για να την πηγαίνει κανείς όπου θέλει; Η ομάδα είναι οι παίκτες και οι οπαδοί - και αυτοί είναι άνθρωποι, όχι φορτία. Αδιανόητες δεν φαίνονται λοιπόν οι απειλές του κ. Θανάση;
Ο κ. Θανάσης όμως, ως γνωστόν, είναι και συνιδιοκτήτης της μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας ΒΙΑΝΕΞ. Ας φανταστούμε λοιπόν πως οι εργαζόμενοι του εργοστασίου του απεργούν, λέγοντας πως με τη δουλειά τους παράγουν πλούτο για το αφεντικό και πως γι’ αυτό δικαιούνται καλύτερες συνθήκες εργασίας. Και ας φανταστούμε το... φαρμακερό Θανάση να τους αντιτείνει: «Δεν σας έχω εγώ ανάγκη, εσείς με έχετε. Δεν παράγετε τον πλούτο εσείς που δουλεύετε. Εγώ τον παράγω, που κάνω επενδύσεις και σας δίνω δουλειά». Και να προσθέτει: «Αν συνεχίσετε την απεργία, θα κλείσω το εργοστάσιο και θα το πάω στη Βουλγαρία!».
Δεν έχουμε άραγε ακούσει τέτοιες κουβέντες; Και δεν μας φαίνονται και κάπως λογικές; Από πού κι ως πού να διεκδικούν οι εργαζόμενοι κομμάτι από τον πλούτο του αφεντικού; Μήπως τον έκλεψε; Νόμιμα δεν τον κέρισε; Δεν θα είναι υπεύθυνοι οι εργαζόμενοι, αν με την απεργία τους αναγκάσουν τον βιομήχανο να μεταφέρει το εργοστάσιο του και πληγεί έτσι η οικονομική ανάπτυξη της χώρας;
Ας γυρίσουμε στην περίπτωση των παικτών. Από κοντά με τον κ. Θανάση, και ο κ. Οικονομίδης, πρόεδρος της διοργανώτριας αρχής της Α1 του μπασκετικού πρωταθλήματος. Ιδού μερικές δηλώσεις του - και σε παρένθεση αυτό που μας θυμίζουν: «Οι αθλητές έχουν δίκιο αλλά έτσι δεν λύνεται το πρόβλημα» (εδώ δεν χρειάζεται ...μετάφραση). «Τι φταίει η Α1 για τα προβλήματα των άλλων κατηγοριών;» («Τι φταίνε οι πολίτες που ταλαιπωρούνται από την απεργία σας κύριοι δάσκαλοι-γιατροί-οδοκαθαριστές-οδηγοί φορτηγών κλπ;”). «Όποιου δεν του αρέσει να πάει σε άλλο πρωτάθλημα» («Όποιου δεν του αρέσει να βρει αλλού δουλειά»). “Όποιος παίκτης απεργεί θα τιμωρείται με διακοπή συμβολαίου” («΄Όποιος απεργεί θα απολύεται, η απεργία έχει κριθεί παράνομη και καταχρηστική»).
Με πλάγιο τρόπο, λοιπόν, ένα ερώτημα που τελικά αφορά τη ρίζα της καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης μπαίνει και πάλι στην ατζέντα. Ποιος παράγει τον πλούτο; Ποιος έχει δικαίωμα να τον απολαμβάνει; Ποιος είναι ο πιο ισχυρός; Πόσα αδιανόητα δεχόμαστε ως αυτονόητα; Το μεγάλο παιχνίδι, αθλητικό ή κοινωνικό, κρίνεται πάντα στα αυτονόητα, στις ρουτίνες, σε αυτά δηλαδή που είναι δουλεμένα χιλιάδες φορές, στα κεφάλια των ανθρώπων και δημιουργούν αντανακλαστικές αντιδράσεις. Κρίνονται όμως και στις αλλαγές. Στο αν μπορούμε την κρίσιμη στιγμή να αλλάξουμε τον τρόπο που έχουμε συνηθίσει να παίζουμε, να σκεφτόμαστε, να δρούμε. Κάποια στιγμή, ο δρόμος φτάνει κοντά στο τέρμα του και στο χρονόμετρο μένουν λίγα δευτερόλεπτα. Ο τρόπος που χειριζόμαστε ως τώρα τον αγώνα και τις επιθέσεις του αντιπάλου μας έχει φέρει λίγο πριν την ήττα.
Αν αλλάξουμε τον τρόπο που καταλαβαίνουμε τον αγώνα και την τακτική μας, ίσως καταφέρουμε να πάμε στην παράταση. Υπάρχει βεβαίως πάντα ο επόμενος αγώνας. Μόνο που δεν ξέρουμε καθόλου το πότε θα έχουμε την ευκαιρία να τον δώσουμε και πόσο πολύ θα έχουν αλλάξει μέχρι τότε οι κανόνες του παιχνιδιού...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου