Τον προηγούμενο μήνα, πραγματοποιήθηκε στο πανεπιστήμιο Κρήτης, στο Ρέθυμνο, για 17η χρονιά το συνέδριο «Μεθοδολογίας των Κοινωνικών Επιστημών» του τμήματος Κοινωνιολογίας. Πρόκειται για μια εξαιρετικά πετυχημένη διαδικασία συνάντησης ερευνητών των Κοινωνικών Επιστημών από όλη την Ελλάδα, οι οποίοι και έχουν την ευκαιρία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους και να δεχθούν την αποτίμησή της από άλλα μέλη της ερευνητικής κοινότητας. Το στοιχείο που καθιστά όμως ιδιαίτερη αυτή τη διαδικασία είναι ότι απευθύνεται στην ερευνητική κοινότητα, την ίδια στιγμή που τη συγκροτεί.
Δεν είναι άγνωστο πως, στα ελληνικά πανεπιστήμια, οι διαδικασίες συνάντησης ερευνητών των κοινωνικών επιστημών αποτελούν εξαιρέσεις που συνήθως στήνονται πάνω στο φιλότιμο, στην επιστημονική ευσυνειδησία και την προσωπική δουλειά λίγων πανεπιστημιακών και φοιτητών, και που σπανίως αγκαλιάζονται από τα πανεπιστήμια. Και για να πούμε την αλήθεια, στις περισσότερες περιπτώσεις οι εμπνευστές και δημιουργοί αυτών των γεγονότων είναι αριστεροί. Άβολη και ενοχλητική αλήθεια -ειδικά για όσους προσπαθούν να πείσουν πως για κάθε παθογένεια του πανεπιστημίου ευθύνονται οι "μειοψηφίες" που «δεν θέλουν να αλλάξει τίποτα»- αλλά αλήθεια.
Η κρισιμότητα αυτών των διαδικασιών είναι ξεκάθαρη για όσους γνωρίζουν στοιχειωδώς τι σημαίνει, για παράδειγμα, η εκπόνηση μιας διδακτορικής διατριβής σε κάποιον τομέα των κοινωνικών επιστημών στο ελληνικό πανεπιστήμιο. Ο τίτλος του μυθιστορήματος του Μαρκές Εκατό χρόνια μοναξιά είναι εξαιρετικά εύγλωττος ως προς αυτό, αφού το βασικό έργο των υποψηφίων διδακτόρων είναι η κατά μόνας μελέτη. Η ανασυγκρότηση λοιπόν της ερευνητικής κοινότητας είναι μεγάλης σημασίας για την προώθηση της επιστημονικής έρευνας, για ακαδημαϊκούς, δηλαδή, λόγους.
Παράλληλα όμως, διαδικασίες όπως το προαναφερθέν συνέδριο έχουν και μια πολιτική διάσταση, την οποία δεν θα πρέπει να φοβόμαστε να αναδείξουμε. Ενώ ο κυρίαρχος λόγος προωθεί και στο πλαίσιο των επιστημών ως υπέρτατες αξίες τον ανταγωνισμό και την ατομικότητα, οδηγώντας πανεπιστημιακά ιδρύματα ακόμη και στο να αλληλοεξοντώνονται στην προσπάθειά τους να διεκδικήσουν μια απαραίτητη για τη λειτουργία τους χρηματοδότηση, οι συμμετέχοντες σε τέτοια γεγονότα δηλώνουμε de facto την πεποίθησή μας πως η επιστήμη δεν προχωράει με τον ανταγωνισμό αλλά με τη συνεργασία και την αλληλεγγύη.
Οι συντριπτικές αλλαγές που σχεδιάζονται για τα πανεπιστήμια αφορούν απολύτως εγχειρήματα όπως αυτό το συνέδριο, διότι κινούνται στον αντίποδά τους. Με την επαπειλούμενη «μεταρρύθμιση» καθίσταται κεντρικό κριτήριο της λειτουργίας των πανεπιστημίων η οικονομική αποδοτικότητα των σπουδών. Όχι για τους φοιτητές ως μέλλοντες εργαζόμενους. Για τα πανεπιστήμια (δηλαδή για το κράτος, που θα αποφεύγει την χρηματοδότησή τους) και για τις επιχειρήσεις, οι εκπρόσωποι των οποίων θα συμμετέχουν πλέον στις διοικήσεις των ΑΕΙ. Οι συνέπειες αυτού θα είναι αρνητικές και για τις θετικές επιστήμες. Για τις κοινωνικές επιστήμες όμως, το αποτέλεσμα θα είναι η αφυδάτωση και η σχεδόν πλήρης εγκατάλειψη της έρευνας. Και αυτή η τάση, δεν είναι αποκλειστικά ελληνική. Πρόσφατη είναι η περίπτωση τού παρ' ολίγον κλεισίματος του τμήματος Φιλοσοφίας του Middlesex, ενός από τα κορυφαία της Αγγλίας, διότι δεν απέφερε οικονομικά κέρδη.
Άραγε, σε αυτό το περιβάλλον, η τύχη συνεδρίων, όπως αυτό της Κρήτης, ποια θα είναι; Δηλαδή, πόσα από τα αντικείμενά του θα συνεχίσουν να διδάσκονται στα ελληνικά πανεπιστήμια; Και πώς είναι η μορφή μιας κοινωνίας χωρίς, ουσιαστικά, κοινωνικές επιστήμες; Χωρίς δηλαδή ανθρώπους που θα μπορούν να εξετάζουν κριτικά τις ίδιες τους τις κοινωνίες;
Εδώ είναι, λοιπόν, άλλο ένα στοίχημα. Με διαδικασίες όπως αυτή του συνεδρίου της Κρήτης να χτίσουμε ξανά την ερευνητική κοινότητα, να αποκτήσουν οι συνάδελφοί μας την αίσθηση πως συμμετέχουν σε ένα σύνολο και σε ένα εγχείρημα ευρύτερο, σε κάτι άξιο υπεράσπισης και με ριζωμένη τη συνείδηση του ακαδημαϊκού πολίτη να υπερασπιστούν, από κινηματικές θέσεις και την καλύτερη συλλογική επαγγελματική προοπτική τους, και ένα άλλο πανεπιστήμιο. Αν μη τι άλλο, η συλλογικότητα ήταν πάντα το όπλο μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου