12+1 «αγκάθια» για το περιβάλλον

http://www.enet.gr/?i=issue.el.home&date=12/10/2009&id=91176


Δώδεκα συν ένα είναι τα μεγάλα «αγκάθια» και δεκάδες μικρότερης κλίμακας που κληροδοτεί ο κ. Σουφλιάς κυρίως στην Τίνα Μπιρμπίλη, υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, και σε μικρότερο βαθμό στον υπερυπουργό Υποδομών Δημήτρη Ρέππα. Σε καθοριστικούς τομείς, όπως οι ελεύθεροι χώροι και η ποιότητα της ατμόσφαιρας, τα προβλήματα οξύνθηκαν τα τελευταία 5,5 χρόνια, που φαίνεται πως πήγαν χαμένα για την καθημερινότητα του πολίτη.

Οι μεγάλες πυρκαγιές που έχουν πλήξει την Αττική την τελευταία διετία έχουν αφανίσει πάνω από 250.000 στρέμματα δάσους, αλλοιώνοντας τον χάρτη αλλά κυρίως το κλίμα της πρωτεύουσας, όπου ζει το 40% του πληθυσμού της χώρας. Μετά το 2007 η συντριπτική πλειονότητα των πολιτών έχουν αναθεωρήσει τις προτεραιότητές τους, εκτός από την τέως ηγεσία του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ, που επέμεινε στο ίδιο μήκος κύματος. Μάλιστα στην τελευταία δημόσια εμφάνισή του, ο κ. Σουφλιάς έκανε λόγο για «υπερβολές» στην αντιμετώπιση των θεμάτων που αφορούν το περιβάλλον, για να εισπράξει την κατάλληλη απάντηση από την κ. Μπιρμπίλη. «Το περιβάλλον δεν είναι μόδα», τόνισε η νέα υπουργός.
Ηταν μάλλον χαμένος κόπος, αφού από το 2004 οι προτεραιότητες του υπουργείου ΠΕΧΩΔΕ ήταν οι αυτοκινητόδρομοι, για χάρη των οποίων δεν μπορούσε να γίνει χωριστό υπουργείο Περιβάλλοντος, όπως είχε δηλώσει ο ίδιος ο κ. Σουφλιάς. Ανάλωσε τον περισσότερο χρόνο στον τομέα των έργων. Προώθησε νέο νόμο που επανέφερε το μειδοτικό σύστημα, με αποτέλεσμα να καρκινοβατούν τα περισσότερα έργα που χτυπήθηκαν από τους εργολάβους με εκπτώσεις που έφτασαν έως και 48%. Αλλαξε το θεσμικό πλαίσιο για τις μελέτες, αλλά ακόμη και το Τεχνικό Επιμελητήριο κάνει λόγο για προβληματική εφαρμογή, αλλά και μείωση των διαθέσιμων κονδυλίων, γεγονός που θα δημιουργήσει προβλήματα στην έγκαιρη απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων του ΕΣΠΑ, η οποία έπρεπε να έχει ξεκινήσει από το 2007.

Κυκλοφοριακό, νέφος, πράσινο, οι εκκρεμείς παρεμβάσεις στα αστικά κέντρα (πλατεία Συντάγματος, οικολογικό πάρκο Μοσχάτου κ.λπ.), αυθαίρετα, εντάξεις νέων περιοχών στο σχέδιο, «γρηγορόσημο» στις Πολεοδομίες είναι οι επί χρόνια ξεχασμένοι τομείς. Η διαχείριση των απορριμμάτων, με εξαίρεση τα συστήματα ανακύκλωσης, έχουν φορτωθεί τα τελευταία χρόνια στο υπουργείο Εσωτερικών, ώστε να φάει και τη «ρετσινιά» σε περίπτωση δεύτερης καταδίκης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, με πρόστιμο που θα κάνει τον Κουρουπητό να φαντάζει πταίσμα.

Η «Ε» κατέγραψε τα σημαντικότερα «στοιχήματα» που έχουν μπροστά τους οι δύο νέοι υπουργοί και στα οποία θα κληθούν σύντομα να πάρουν θέση, ερχόμενοι σε σύγκρουση με μεγάλα ή και τοπικά συμφέροντα:


1 ΕΛΛΗΝΙΚΟ. Εγιναν μόνον βήματα προς τα... πίσω, με τον συστηματικό τεμαχισμό του προβλεπόμενου μητροπολιτικού πάρκου. Η μεγαλύτερη απειλή εμφανίστηκε μέσα από τους σχεδιασμούς για τους νέους αυτοκινητόδρομους της Αττικής να προβλέπουν μεγάλες ζώνες ασφάλτου στο βόρειο και δυτικό τμήμα του παλιού αεροδρομίου, καθώς και πέντε ανισόπεδους κόμβους, από τους οποίους δύο σε περιοχές με υψηλό πράσινο. Εχει επίσης διαχωριστεί ένα φιλέτο περίπου 850 στρεμμάτων γύρω από τις ολυμπιακές εγκαταστάσεις του κανόε καγιάκ, που εκχωρήθηκαν για μεγάλο χρονικό σε επενδυτές έπειτα από διαγωνισμό. Εγινε μάλιστα προσπάθεια το καλοκαίρι να αποκοπεί και άλλος χώρος για να δημιουργηθεί υπαίθριο πάρκινγκ, αλλά πάγωσε η σχετική διάταξη που είχε ενταθεί στο νομοσχέδιο για τους... Μεσογειακούς Αγώνες, μετά τις αποκαλύψεις της «Ε». Να σημειωθεί ότι ο διεθνής διαγωνισμός ιδεών για το μελλοντικό πάρκο των 4.500 στρεμμάτων έχει ολοκληρωθεί από τον Απρίλιο του 2004. Εκτοτε αγνοείται η τύχη του... Η δημόσια διαβούλευση διήρκεσε μόλις δύο μήνες, η προθεσμία έχει λήξει από το 2007, αλλά από τότε δεν έχουν ακουστεί ούτε «θα». Παρά τη δέσμευση του κ. Καραμανλή, λίγο πριν από τις εκλογές του 2004, ότι ολόκληρη η έκταση θα γίνει πάρκο, ο αρμόδιος υπουργός ΠΕΧΩΔΕ είχε τη δική του άποψη και επέμενε στην πολεοδόμηση 1.000 στρεμμάτων, με το επιχείρημα ότι ο συντελεστής κάλυψης των οικοπέδων θα ήταν μικρός και ότι με αυτό τον τρόπο θα εξασφαλιστούν έσοδα για την κατασκευή του πάρκου. Το ΠΑΣΟΚ έχει αναθεωρήσει την παλαιότερη θέση του και έχει ταχθεί δημοσίως υπέρ της δημιουργίας μητροπολιτικού πάρκου σε ολόκληρη την έκταση του πρώην αεροδρομίου.

2 ΠΑΡΑΛΙΑΚΟ ΜΕΤΩΠΟ. Στο καλάθι των αχρήστων βρίσκεται το θεσμοθετημένο διάταγμα που αφορά ολόκληρη την παραλιακή ζώνη των 45 χλμ., από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας ώς τη Λομπάρδα. Τα παραλιακά μπουζουξίδικα έπρεπε να έχουν κατεβάσει ρολά και οι ασύμβατες χρήσεις να έχουν απομακρυνθεί, όπως και οι τεράστιες αφίσες που λειτουργούν σαν «τείχος», αποκόπτοντας τη θέα προς την παραλία. Το οικολογικό πάρκο στο Μοσχάτο ταλαιπωρήθηκε για χρόνια σε «αναπτυξιακά» μοντέλα της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και μόνον το τελευταίο διάστημα έγιναν δεκτές οι περισσότερες προτάσεις του δήμου. Δεν προχώρησε η μετατόπιση της λεωφόρου Ποσειδώνος μετά το Δέλτα Φαλήρου και η κατασκευή της παραλιακής τάφρου, που θα θωρακίσει τις Τζιτζιφιές από τις πλυμμύρες.

3 ΕΛΑΙΩΝΑΣ. Οι προσφυγές 130 ευαισθητοποιημένων πολιτών στο ΣτΕ απέτρεψαν τελικά την υλοποίηση των κυβερνητικών ρυθμίσεων, που με «όχημα» τη δικαιολογημένη ανάγκη του ΠΑΟ να αποκτήσει σύγχρονο γήπεδο για τις ομάδες του, προέβλεπαν την κατασκευή ιδιωτικού εμπορικού κέντρου 70.000 τετραγωνικών (σχεδόν δύο Mall), καθώς και δημοτικού πολυχώρου 42.000 τετραγωνικών! Πρόκειται για έκταση που, με βάση του διάταγμα του 1995, ήταν χαρακτηρισμένος χώρος πρασίνου. Η ζώνη των 9.000 στρεμμάτων στο μαλακό υπογάστριο της πρωτεύουσας περιμένει ακόμη την πρωτοβουλία που θα την κάνει και πάλι Ελαιώνα.

4 ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΑΘΗΝΑΣ. Οι μελέτες για την αναθεώρηση του πρώτου Ρυθμιστικού του 1985 ήταν έτοιμες από τα τέλη του 2003. Αναμορφώθηκαν και παρουσιάστηκαν όμως εν μέσω θέρους και αυτό γιατί έπρεπε να θωρακιστούν έναντι προσφυγών πολιτών και δημοτικών αρχών στο ΣτΕ οι φαραωνικοί αυτοκινητόδρομοι στον Υμηττό. Αλλωστε, επί 5,5 χρόνια δεν προχώρησαν τα δύο προεδρικά διατάγματα για τη δυτική και τη βορειοανατολική Αττική, που ολοκληρώνουν το θεσμικό πλαίσιο για την πιο σημαντική αλλά και ευαίσθητη περιφέρεια της χώρας. Η βασική πρόταση προβλέπει ξεχείλωμα της πρωτεύουσας προς τα Μεσόγεια, όπου οι αυθαιρεσίες συνεχίζονται, παρά το αυστηρό διάταγμα του 2003.

5 ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ. Προφανώς ο κ. Καραμανλής δεν είχε πληροφορηθεί για τα 12 προεδρικά διατάγματα του 2003, με τα οποία θεσμοθετήθηκαν τα χωροταξικά σχέδια για τις ισάριθμες περιφέρειες της χώρας (πλην της Αττικής) και γι' αυτό καμάρωνε για το εθνικό χωροταξικό. Το νομοθέτημα που είχε ψηφίσει η Ν.Δ. έρχεται σε αντίθεση με τον περιφερειακό σχεδιασμό, συνάντησε τις έντονες αντιρρήσεις των πιο σημαντικών φορέων της χώρας και συμπληρώθηκε με τον πιο καταστροφικό τρόπο με το ειδικό χωροταξικό για τον τουρισμό. Για το τελευταίο, ο ίδιος ο κ. Παπανδρέου έχει δεσμευθεί ότι θα το αποσύρει. Η Ελλάδα έχει από χρόνια ανάγκη για σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο, με σαφείς κανόνες προς κάθε κατεύθυνση.

6 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΑ. Η πρώτη κίνηση του κ. Σουφλιά ήταν να καταργήσει, λίγο πριν από την έναρξη εφαρμογής του, τον νόμο για τον νέο τρόπο έκδοσης οικοδομικών αδειών, που είχε ψηφιστεί στα τέλη του 2003 και να επαναφέρει τις διατάξεις του 1993. Ενα χρόνο μετά, στα μέσα του 2005, παρουσίασε ένα νομοσχέδιο που έμεινε στα αζήτητα. Από την ίδια χρονιά, με απόφαση του ΣτΕ, έχει καταργηθεί η ένταξη νέων περιοχών στο σχέδιο με υπουργικές αποφάσεις. Εχουν εκπονηθεί ελάχιστα σχέδια προεδρικών διαταγμάτων, που κατά κανόνα δεν γίνονται δεκτά από το ΣτΕ, με αποτέλεσμα οι εντάξεις να έχουν παγώσει, τα αυθαίρετα να πολλαπλασιάζονται και οι πολίτες να ταλαιπωρούνται στις Πολεοδομίες. Η ανασυγκρότηση του οικιστικού ιστού έχει ανάγκη από ταχείες διαδικασίες πολεοδόμησης και διαφάνεια στα πολεοδομικά γραφεία.

7 ΗΜΙΥΠΑΙΘΡΙΟΙ. Η «τακτοποίηση» έγινε με το βλέμμα στραμμένο στα άδεια κρατικά ταμεία, που ομολογείται άλλωστε στην έκθεση του Γενικού Λογιστηρίου της Κράτους που συνόδευε τις επίμαχες διατάξεις, όπου τα αναμενόμενα έσοδα υπολογίζονται σε 4 δισ. ευρώ. Οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι αντιμετώπισαν με δικαιολογημένη δυσπιστία τις ρυθμίσεις, με εξαίρεση τους κατασκευαστές, που βρήκαν ευκαιρία να το προωθήσουν ως «παροχή» προς τους επίδοξους αγοραστές για τα απούλητα διαμερίσματά τους. Η σίγουρη αλλαγή αφορά τον διαχωρισμό των ημιυπαίθριων από τα υπόγεια και τις πιλοτές, όπου έχουν γίνει οι περισσότερες παρανομίες.

8 ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ. Μείναμε μόνο στο πρώτο βήμα με την καταγραφή των ιδιοκτησιών σε 107 μεγάλους δήμους. Δηλώθηκαν περίπου 6 εκατ. δικαιώματα και τα έσοδα από το «κτηματόσημο» έφθασαν στα 240 εκατ. ευρώ, χωρίς να δοθούν επίσημα στοιχεία. Το δεύτερο βήμα, η ουσιαστική κτηματογράφηση, δεν έχει προχωρήσει, καθώς έχουν υποβληθεί πολλές ενστάσεις για τον διαγωνισμό. Το πολύπαθο Κτηματολόγιο έχει ξεκινήσει από το 1996 και με τους έως τώρα ρυθμούς δεν αναμένεται να ολοκληρωθεί ώς το 2016. Εκτός και αν αλλάξουν ριζικά οι διαδικασίες καταγραφής.

9 ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ. Η κατάσταση επιδεινώνεται, αφού ώς το 2008 η ετήσια αύξηση ήταν της τάξης του 5%. Χάρη στην... οικονομική κρίση, υπάρχει μια μικρή βελτίωση το τελευταίο διάστημα, αλλά παραμένει η προειδοποίηση του συλλόγου συγκοινωνιολόγων ότι αν δεν ληφθούν μέτρα, σε μια διετία οι κεντρικοί άξονες θα είναι μποτιλιαρισμένοι. Οι λεωφορειόδρομοι ουσιαστικά βγήκαν από το πρόγραμμα και, το χειρότερο, άνοιξαν «δοκιμαστικά» για τα ταξί. Τα μέσα μαζικής μεταφοράς απαξιώνονται, με εξαίρεση αυτά που κινούνται σε σταθερή τροχιά, τα έξυπνα φανάρια που θα έδιναν προτεραιότητα στις αστικές συγκοινωνίες παραμένουν άγνωστα ακόμη και για το τραμ. Οι συγκοινωνιολόγοι θεωρούν ότι με ρυθμιστικά μέτρα και όχι με νέα έργα που ενισχύουν τη χρήση ΙΧ θα αλλάξει η σημερινή εικόνα των δρόμων.

10 ΝΕΦΟΣ. Οζον και αιωρούμενα σωματίδια «χτυπούν» κόκκινο σχεδόν κάθε τρεις ημέρες, ενώ και οι λεγόμενοι παραδοσιακοί ρύποι (διοξείδιο του αζώτου κ.λπ.), που είχαν αντιμετωπιστεί από τη δεκαετία του '90, παρουσιάζουν αυξητικές τάσεις. Με τα αυστηρότερα όρια που θα εφαρμοστούν από τον Ιανουάριο, η χώρα μας θα έχει υπερβάσεις στους περισσότερους δείκτες. Η απόσυρση των γερασμένων ΙΧ είναι ένα βήμα, χρειάζεται όμως να συμπληρωθεί με πακέτο μέτρων σε όλους τους παράγοντες του προβλήματος.

11ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ. Δεν έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο έως τώρα 8 κοινοτικές Οδηγίες, η προθεσμία των οποίων έχει λήξει από το 2007. Ως το τέλος του χρόνου θα έχουν αυξηθεί κατά δύο. Προβληματική όμως είναι η εφαρμογή και αυτών που έχουν ήδη ενσωματωθεί. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της αντιμετώπισης της σπατάλης ενέργειας στον κτιριακό τομέα. Η πρώτη καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν φαίνεται να ενεργοποίησε την προηγούμενη κυβέρνηση, αφού οι υποσχέσεις του κ. Χατζηδάκη είχαν χρονικό ορίζοντα τον Οκτώβριο.

12 ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΟΙ ΑΤΤΙΚΗΣ. Το πρόγραμμα έργων που είχε παρουσιάσει ο πρώην υπουργός ΠΕΧΩΔΕ προέβλεπε διέλευση από προστατευόμενες ζώνες στον Υμηττό και τον κάμπο των Μεσογείων, κοπή πολλών χιλιάδων δένδρων και υποσχέσεις για νέες φυτεύσεις. Δεν είχε παρουσιαστεί όμως καμία κυκλοφοριακή μελέτη που να δικαιολογεί την επένδυση. Πάντως, τα αρχικά σχέδια της Αττικής οδού προέβλεπαν επέκταση ώς την παραλιακή λεωφόρο. Η Αττική οδός βρίσκεται κοντά στα όρια κορεσμού και απέδειξε ότι και τα πιο μεγάλα οδικά έργα έχουν «ζωή» πέντε χρόνων. Χρειάζονται συμπληρωματικά έργα που θα λύνουν το πρόβλημα και δεν θα λειτουργούν ως πόλος για προσέλκυση νέων ΙΧ.

13 ΔΙΟΔΙΑ. Το οδικό χαράτσι που προβλέπουν οι συμβάσεις για τους εθνικούς δρόμους πλήττει ακόμη και τους κατοίκους της Αττικής, που πληρώνουν πανάκριβα για να πάνε στις δουλιές τους, παρά το γεγονός ότι οι αυτοκινητόδρομοι δεν έχουν ακόμα αποκτήσει σύγχρονες προδιαγραφές και οι παράδρομοι είναι σε κακή κατάσταση. Τα «ψιλά» γράμματα των συμβάσεων αποδεικνύουν ότι μέσα από τα διόδια επιβάλλονται έμμεσοι φόροι στους πολίτες, αφού στην περίοδο της 30ετούς παραχώρησης της εκμετάλλευσης στους αναδόχους το Δημόσιο θα εισπράττει έως και το 92% του αντιτίμου. Είναι λόγος για τον οποίο το ΠΑΣΟΚ έχει δεσμευθεί ότι θα επαναδιαπραγματευθεί τις συμβάσεις, υποσχόμενο μείωση του ύψους του διοδίου.