Μέρες που είναι...

http://www.avgi.gr/NavigateActiongo.action?articleID=451547

23/04/2009


Η Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία έχει επιδείξει κατά καιρούς κάποιες δυνατότητες προσαρμογής και εξέλιξης. Χαρακτηριστικός είναι ο (σχετικά πάντα) εύκαμπτος τρόπος με τον οποίο αντιμετώπισε ζητήματα άρσης ηθικών απαγορεύσεων που έθετε η κοινωνική πραγματικότητα, όπως, για παράδειγμα, το ζήτημα του διαζυγίου, στοιχείο που η Καθολική Εκκλησία δεν έχει ακόμη αποδεχτεί. Εκεί που φαίνεται να στέκεται σταθερά άκαμπτη είναι η υπεράσπιση των «εθνικών δικαίων». Η Σία Αναγνωστοπούλου εξέθεσε στο πρόσφατο άρθρο της στην Αυγή τον τρόπο με τον οποίο οι εκκλησιαστικές γραφειοκρατίες απέκτησαν στο πλαίσιο της οθωμανικής αυτοκρατορίας έναν πολιτικό ρόλο, αλλά και το πώς η απώλεια αυτού του ρόλου μετά τη νεοτερική μετάβαση ουδέποτε έγινε αποδεκτή από τη μεριά της Εκκλησίας. Η επιμονή λοιπόν της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην «εθνική» διάστασή της σχετίζεται πάνω από όλα με αυτόν τον απολεσθέντα θεσμικό πολιτικό ρόλο. Μοιάζει με τη θεά Δήμητρα που, αναζητώντας τη χαμένη Περσεφόνη, κάθεται στην Αγέλαστο Πέτρα και περιμένει πότε θα φανεί η κόρη της. Για την Εκκλησία, το εθνικό κήρυγμα είναι η δική της Αγέλαστος Πέτρα.

Όλα αυτά προκαλούν μία σειρά από αντιφάσεις. Κυρίαρχη είναι η αντίφαση ανάμεσα στην απόλυτη ταύτιση της Ελληνικής Εκκλησίας με το ελληνικό έθνος και στο οικουμενικό στοιχείο που διεκδικεί για τον εαυτό της η χριστιανική πίστη. Υπάρχει επίσης και η αντίφαση ανάμεσα στον πνευματικό χαρακτήρα της θρησκείας και στην εμπλοκή των επίσημων φορέων της με την κοσμικότητα και την υλική πραγματικότητα. Η εξοικείωση με την εύκολη αυτή μετάβαση από το πνευματικό στο κοσμικό στοιχείο αποτυπώνεται συχνά κατά τρόπο κωμικά κυνικό ή και κωμικά αφελή. Σε πρόσφατη τηλεοπτική εκπομπή, ο μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος δήλωσε πως η Εκκλησία μέσω των χριστιανικών εορτών συμβάλλει στη λειτουργία της αγοράς και της οικονομίας! Θυμήθηκα έναν συμμαθητή μου στο γυμνάσιο που επιχειρηματολογώντας υπέρ της σημασίας της θρησκείας μού είχε πει «αν δεν υπήρχε ο χριστιανισμός, δεν θα είχαμε διακοπές τα Χριστούγεννα και το Πάσχα». Επιχειρήματα ποιότητας αποδεκτής για ένα δεκατριάχρονο παιδί, αλλά όχι για ένα υψηλόβαθμο εκκλησιαστικό στέλεχος. Η αφέλεια με την οποία ο μητροπολίτης υποβίβασε κάτι το ιερό, υπερβατικό και άυλο, όπως τα μυστήρια της Εκκλησίας, στο επίπεδο ενός τόσο υλικού στοιχείου όπως η προώθηση της οικονομικής ζωής, η ευκολία δηλαδή με την οποία διέπραξε μία ξεκάθαρη ύβρη, συνιστά εξαιρετικό δείγμα της αποξένωσης της Εκκλησίας από το πνευματικό της έργο. Ακόμη περισσότερο μαρτυρά τη χρήση της πνευματικότητας ως εργαλείο για τη διεκδίκηση κοσμικού ρόλου.

Η ειρωνεία είναι πως η λύση του προβλήματος εμφανίστηκε, με εξαιρετικά ελπιδοφόρο τρόπο, στην ίδια εκπομπή. Σε σχετική δημοσκοπική ερώτηση, πάνω από το 50% των ερωτώμενων δήλωσε υπέρ του διαχωρισμού κράτους-Εκκλησίας. Ιδού λοιπόν η λύση (ή τουλάχιστον η αρχή της λύσης) και μάλιστα με την υποστήριξη πλέον πολύ μεγαλύτερου τμήματος του λαού. Ας μιλήσουμε, λοιπόν, ξανά για τον διαχωρισμό. Τόσο η γενική συγκυρία όσο και η παρουσία του διαλλακτικού αρχιεπισκόπου, προσφέρουν μία εξαιρετική ευκαιρία για ισότιμο διάλογο. Είναι καιρός Κράτος και Εκκλησία να αναλάβουν ο καθένας τον ρόλο που του αναλογεί. Αλλιώς, και επειδή «it takes two to tango», αν η Εκκλησία επιμένει να διεκδικεί το δικαίωμά της να επιβάλει τη θέλησή της στις πολιτικές εξελίξεις, θα πρέπει να δεχτεί και το αντίστοιχο δικαίωμα του κράτους. Και τότε, μια συζήτηση, για παράδειγμα, για την υποχρέωση χειροτόνησης γυναικών ιερειών ή άρσης του Αβάτου του Αγίου Όρους στο πλαίσιο της πολιτικής αντίληψης για την ισότητα ανδρών και γυναικών θα ήταν τόσο εφικτή όσο και επώδυνη.