Αγαπημένε μου σύντροφε...



http://www.avgi.gr/NavigateActiongo.action?articleID=397125

11/05/2008

Συχνά, προσπαθώντας να διερευνήσουμε τη σχέση των νέων με την πολιτική δράση και την κομματική ένταξη, κάνουμε μεταξύ μας κουβέντες και αναδρομές προσωπικής ιστορίας για το πώς μπήκαμε στην Αριστερά. Για όλους υπάρχει κάποιο ορόσημο: Ένα γεγονός, μια σκέψη, ένας άνθρωπος. Ακόμη κι αν κάποιος δυσκολεύεται να προσδιορίσει τι ακριβώς είναι αυτό που τον έφερε στην αριστερή μεριά του ποταμού της πραγματικότητας, έχει κρατημένα στο νου του κάποια υλικά από τις μέρες εκείνες που τον συγκροτούσαν ως αριστερό. Για πολλούς από εμάς, αυτό το υλικό μπορεί να είναι μια μεγάλη διαδήλωση που κατεστάλη άγρια από την αστυνομία και εμείς πιανόμασταν χέρι-χέρι με ανθρώπους που μέχρι χτες ήταν απλώς συμφοιτητές και εκείνη την ώρα γίνανε σύντροφοι. Για άλλους, το υλικό αυτό είναι ένα βράδυ κουβέντας που συνειδητοποίησαν την πνευματική διάσταση της συλλογικότητας, βλέποντας πως συμμερίζονται ανησυχίες, ευαισθησίες και οργή με κάποιους συνομηλίκους τους. Όμως, για πολλούς από εμάς, που είχαμε την τύχη να μας συστήσει στην Αριστερά η οικογένειά μας, οι στιγμές του πρώτου αυτοπροσδιορισμού μας ως αριστερών χάνονται κάπου στο μακρινό παρελθόν μας, έχουν ένα χαρακτήρα φυσικοποιημένο. Ψάχνοντας πίσω, δεν βρίσκουμε τη στιγμή που νιώσαμε αριστεροί και αριστερές, αλλά λόγια, εικόνες, τραγούδια που πλαισιώνουν εκείνη την πρώτη για εμάς πρόσληψη της Αριστεράς.

Συνεχίζω σε προσωπικό τόνο. Στη μνήμη των δικών μου πρώτων αριστερών στιγμών κυριαρχούν οι εικόνες των συγκεντρώσεων και των φεστιβάλ του ΚΚΕ εσωτερικού και, βεβαίως, η εμβληματική μορφή του συντρόφου Λεωνίδα Κύρκου. Η νευρώδης ρητορεία του, η καθαρότητα των νοημάτων του αλλά και η ευαισθησία που ανέβλυζε ο λόγος του συγκαταλέγονται στις πιο δυνατές μου μνήμες. Με μεγάλη περηφάνια έλεγα και λέω όλα αυτά τα χρόνια πως "πρώτα πήγα σε ομιλία του Κύρκου και μετά στο σχολείο". Ίσως πιο πολύ από όλα, θυμάμαι ένα στιγμιότυπο μιας ομιλίας του στη Θεσσαλονίκη. Προς το τέλος, στο ακροατήριο είχε προστεθεί και ένας πολίτης αφρικανικής καταγωγής. Ο Κύρκος τον χαιρέτισε προσωπικά από το μικρόφωνο, όπως έκανε σε κάθε αντίστοιχη περίπτωση. Τον ρώτησε από πού κατάγεται και τότε ακούσαμε τον Αφρικανό φίλο μας να λέει κάτι για τον Νέλσον Μαντέλα και τη Νότιο Αφρική. Σε λίγο η ομιλία έφτανε στο τέλος της και ο Λεωνίδας Κύρκος, κατά την προσφιλή του συνήθεια, εμφάνισε τη φυσαρμόνικά του, για να κλείσει την εκδήλωση. Γυρίζει λοιπόν προς τον Αφρικανό ακροατή και του λέει: "Αφού είσαι από τον φίλο μας τον Νέλσον Μαντέλα, θα σου παίξω ένα τραγούδι που το έλεγαν οι νέγροι πολιτικοί κρατούμενοι στις φυλακές του Απαρτχάιντ". Ο Κύρκος σφύριξε με τη φυσαρμόνικα ένα τραγούδι γλυκό, λυπητερό μα περήφανο. Όταν τελείωσε, γύρισε στον Αφρικανό φίλο και του είπε: "Σε ευχαριστώ πολύ που ήσουν εδώ σήμερα και για το δάκρυ που είδα να κυλάει από τα μάτια σου...". Αργότερα, συγκλονίστηκα όταν κατάλαβα πως εκείνη την ώρα είχα ζήσει την απόλυτη αποτύπωση του τι σημαίνει να είσαι στην Αριστερά. Να σε συνδέουν, να σε συγκινούν, να σε συγκλονίζουν, να σε κάνουν να δακρύζεις τα ίδια πράγματα με έναν άνθρωπο που δεν έχεις δει ποτέ και που μπορεί να ζει στην άλλη άκρη του κόσμου. Σημαίνεις να νιώθεις πως ανήκεις σε μια κοινότητα μεγάλη και σπουδαία, πως κάπου στον κόσμο και στον χρόνο έχεις αγώνες, θυσίες λύπες και χαρές που είναι δικές σου, δεν τα έζησες, δεν τα είδες, αλλά είναι δικά σου. Και μπορούν πάντα να σε κάνουν να τρέμεις.


Πριν από λίγο καιρό, έγινε μια ακόμη εκδήλωση τιμής προς τον Λεωνίδα Κύρκο. Σίγουρα, και παρά το αμφιλεγόμενο αρκετών αποφάσεών του, ο Λ. Κύρκος προσέφερε πολλά στην υπόθεση της ανανέωσης του ελληνικού κομμουνιστικού κινήματος και αξίζει πολλών τιμών. Σε μια τέτοια εκδήλωση θα ήθελα πολύ να πάω. Δεν πήγα όμως. Γιατί εκεί, εκτός από τον πρόεδρο της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ Αλέκο Αλαβάνο (και τον Γιάννη Βούλγαρη που έκανε την κεντρική ομιλία), θα παρευρίσκονταν και θα μιλούσαν ο Κώστας Καραμανλής, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, ο Γιώργος Παπανδρέου, ο Δημήτρης Σιούφας και ο Κώστας Σημίτης. Και αυτό ενώ η εκδήλωση δεν διοργανωνόταν από τη Βουλή, την Ακαδημία Αθηνών ή κάποιον άλλο "εθνικό" φορέα, αλλά από φίλους του Λεωνίδα Κύρκου. Και έτσι η Αριστερά σε αυτό το διακομματικό πάνελ δεν είχε καμία ιδιαίτερη θέση, παρίστατο απλώς ως άλλη μια πολιτική δύναμη (ως ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ) που τιμούσε τον Κύρκο ως "τον Λεωνίδα όλων των Ελλήνων". Γι' αυτό και είχε ιδιαίτερη σημασία (και προκάλεσε εκνευρισμό σε κάποιους) η υπόμνηση του Αλέκου Αλαβάνου πως ο Λεωνίδας Κύρκος βρίσκεται "στον σωστό χώρο", τον χώρο της Αριστεράς.

Δεν θα επικαλεστώ τη γνωστή ρήση του Λένιν για το τι σημαίνει το να σε επαινεί ο εχθρός σου. Άλλωστε, δεν μου αρέσει η επίκληση κανενός τύπου αυθεντίας και αυτό είναι κάτι που επίσης μου έμαθε ο Λεωνίδας Κύρκος. Θα επικαλεστώ την κοινή πολιτική μας πεποίθηση πως οι δυνάμεις του συστήματος ήθελαν πάντα να καταστήσουν την αριστερά ακίνδυνη, και ένας από τους πλέον πρόσφορους τρόπους γι' αυτό είναι "διά της συμπάθειας". Δηλαδή, διά της παρουσίασεώς της ως μιας πολιτικής δύναμης συμβατικής, μη συγκρουσιακής, "υπεύθυνης" και "σοβαρής", που δεν αμφισβητεί ουσιαστικά το αστικό πλαίσιο διεξαγωγής της πολιτικής.

Δεν είναι βέβαια απίθανο ο αστικός πολιτικός κόσμος να αναγνωρίζει στην ανανεωτική Αριστερά και τον Λεωνίδα Κύρκο την επίμονη και προοδευτική στάση τους σε μια σειρά από ζητήματα, όπως τα σχετικά με την εξωτερική πολιτική (όπως η πρόταση του Συνασπισμού στο Μακεδονικό για σύνθετη ονομασία ήδη από την πρώτη κρίση του ζητήματος), πολλά στοιχεία της οποίας αργότερα αναγκάστηκε να ενσωματώσει. Αλλά οι τιμές προς την ιστορική Αριστερά δεν γίνονται σήμερα γι' αυτό. Γίνονται για να μπει συνολικά η Αριστερά στις προθήκες του μουσείου της πολιτικής ιστορίας ως κειμήλιο παλιών αγώνων "υπέρ του συνόλου", που θα το βγάζουν κάθε τόσο για να το ξεσκονίσουν, όποτε χρειάζονται άλλοθι. Ξέρουμε πολύ καλά πως κάθε εξουσία διεκδικεί έναν λόγο επί του παρελθόντος, προσπαθεί να το οικειοποιηθεί και να το ερμηνεύσει κατά το δοκούν. Γιατί; Μα διότι προσαρμόζοντας την ιστορία στα μέτρα του συμφέροντός σου, ανοίγεις τον δρόμο για να προσαρμοστεί η σύγχρονη πραγματικότητα στα μέτρα των επιθυμιών σου! Ο Καραμανλής, ο Μητσοτάκης, ο Παπανδρέου, ο Σημίτης, ο Σιούφας δεν έχουν να μας πουν τίποτα για την Αριστερά εκτός από το πώς θα ήθελαν οι ίδιοι να μοιάζει. Και ο σύντροφος Λεωνίδας Κύρκος χρησιμοποιείται από αυτούς, σε ένα τέτοιο πλαίσιο, με έναν τέτοιο σκοπό. Ο λόγος του άλλωστε τα τελευταία χρόνια μοιάζει σε κάποια σημεία του πρόσφορος μιας τέτοιας χρήσης. Οι πυκνές αναφορές στην ανάγκη επίλυσης των πολιτικών διαφορών μέσα από τον διάλογο των πολιτικών κομμάτων και στην προοπτική συνεργασίας της Αριστεράς με το ΠΑΣΟΚ, ανεξαρτήτως των λεπτομερειών που τις χαρακτηρίζουν, τελικά μοιάζουν να προκρίνουν μια σχεδόν αποταξικοποιημένη οπτική της πολιτικής. Όμως σήμερα δεν ζούμε στο 1949 ούτε στο 1975. Η αριστερά δεν πρέπει να καταθέσει διαπιστευτήρια νομιμοφροσύνης για να ενταχθεί στο πολιτικό σύστημα ούτε χρειάζεται να υπερασπιστεί το αστικοδημοκρατικό πολίτευμα από ενδεχόμενη δικτατορική εκτροπή. Σήμερα οι δρόμοι της "εθνικής ενότητας" είναι φοβερά ολισθηροί.


Δεν πήγα λοιπόν σε αυτήν την εκδήλωση. Γιατί εκεί θα ήταν όλοι αυτοί που θέλουν την Αριστερά στη γωνία του κήπου και όχι στη μέση του δρόμου. Γιατί εκεί θα ήταν όλοι αυτοί που τόσα χρόνια ήταν και είναι απέναντί μου, και τώρα θα κάθονταν δίπλα σε αυτόν τον άνθρωπο που είχα εγώ δίπλα μου όταν γινόμουν αριστερός. Γιατί εκεί δεν θα ήταν ο Αφρικανός φίλος της Θεσσαλονίκης. Αλήθεια, σύντροφε Λεωνίδα, αν τους είχες διηγηθεί αυτή την ιστορία, θα ένιωθε κάποιος από αυτούς να τον συνδέει κάτι με το δάκρυ εκείνου του ανθρώπου; Θα μπορούσαν να καταλάβουν κάτι;


Αγαπημένε μου σύντροφε, κάποτε λέγαμε πως μας κλέβουν τα συνθήματα κι αργότερα πως μας κλέβουν τις ιδέες. Σήμερα, πρέπει να λέμε πως μας κλέβουν τους ανθρώπους;