Γιώργο, χάσαμε… (Εκλογές 2004)

http://www.avgi.gr/NavigateActiongo.action?articleID=213960

17/3/2004


Και τώρα συντρόφισσες και σύντροφοι ετοιμαστείτε να τα ακούσουμε: «Κριτικάρατε το ΠΑΣΟΚ και φέρατε τη δεξιά» , «Δε σας άρεσε το ΠΑΣΟΚ ε; Να δούμε τώρα τι θα λέτε με τη δεξιά!» και άλλα τέτοια κωμικά ως αλαζονικά. Και θα τα ακούσουμε γιατί ούτε εύκολο είναι το να κάνεις αυτοκριτική αλλά ούτε και έχουν μάθει πώς γίνεται οι μεγάλοι ηττημένοι αυτών των εκλογών. Και δεν είναι εύκολο διότι η αυτοκριτική προϋποθέτει ψυχραιμία, γνώση και γενναιότητα. Όποιος διαθέτει αυτά τα τρία δε μπορεί παρά να διαπιστώνει πως το ΠΑΣΟΚ έχασε κυρίως από δικά του λάθη και πως η ήττα του αυτή οφείλεται σε δύο παράγοντες.

Ο πρώτος παράγοντας είναι μια σειρά πολιτικών επιλογών των οποίων τις συνέπειες τις ένιωθε ο κόσμος στο πετσί του και που είχαν να κάνουν κυρίως με την οικονομική πολιτική. Μια σειρά προσδοκιών που είχε καλλιεργήσει η ίδια η κυβέρνηση έμειναν ανεκπλήρωτες. Η ανεργία από την μια και η ακρίβεια από την άλλη που δεν έλεγαν να πέσουν, οι μισθοί που δεν ανέβαιναν, οι χαμηλές συντάξεις αλλά και το περίφημο κοινωνικό κράτος που όσο το ευαγγελίζονταν άλλο τόσο το εγκατέλειψαν ήταν μεγάλες πληγές στην εικόνα του ΠΑΣΟΚ. Φαίνεται πως η περίφημη «ισχυροποίηση της θέσης της Ελλάδας στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο», η ένταξη στην ΟΝΕ, η «πετυχημένη ελληνική προεδρία»,το «διεθνές κύρος της χώρας», η «ισχυρή Ελλάδα» και η διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων δε μπόρεσαν να αντισταθμίσουν το πρόβλημα του υψηλού κόστους ζωής και της μικρής κοινωνικής αρωγής. Κοντά σε αυτά έρχονται να προστεθούν και ακόμη κάποιοι λόγοι όπως η διαφθορά στον δημόσιο τομέα, η γραφειοκρατία και μια σειρά ακόμη καθημερινών φαινομένων.

Όλα αυτά τα πράγματα φυσικά δεν προέκυψαν από παρθενογένεση. Είναι παράγωγα μιας σειράς επιλογών που είχαν να κάνουν με την ανάπτυξη της χώρας. Κανένας δε μπορεί να υποστηρίξει πως ο Κώστας Σημίτης ήταν ένας εκ των προτέρων ταγμένος εχθρός των εργαζομένων. Όμως οι πολιτικές του στρέφονταν τελικά εναντίον τους. Αυτό συνέβαινε διότι η κυβέρνηση επιθυμούσε μια πορεία ταχείας ως βιαστικής ανάπτυξης της οποίας τα αποτελέσματα θα φαινόντουσαν άμεσα και θα ήταν εντυπωσιακά προκειμένου να αντλήσει πολιτικά οφέλη. Μια τέτοια διαδικασία όμως δε μπορεί να είναι κοινωνικά ισόρροπη, δε μπορεί να μην οδηγήσει στη γιγάντωση κάποιων δυνάμεων και στην έντονη εξασθένιση των δυνάμεων του κοινωνικού αντίποδα. Η οικονομία πέτυχε πράγματι υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Όμως τα οφέλη της τα απόλαυσαν τελικά μόνο λίγοι. Κι αυτό γιατί για να έρθουν γρήγορα τα θετικά για την οικονομία αποτελέσματα η κυβέρνηση επέλεξε να δώσει ένα μεγάλο πλήθος παροχών προς το μεγάλο κεφάλαιο: Χαμηλή φορολογία, ελαστικές σχέσεις εργασίας και άλλα. Κατά αυτόν τον τρόπο εντάθηκε όσο ποτέ άλλοτε η διαπλοκή του κράτους με τους μεγαλοεπιχειρηματίες. Σαν συνέπεια αυτών των επιλογών προέκυψαν μια σειρά φαινόμενα όπως οι χαμηλοί μισθοί , οι αυξήσεις κάτω από τον πληθωρισμό με την ανοχή του κράτους, οι παράνομες απολύσεις, η φορολογική υπερεπιβάρυνση των μικρομεσαίων, οι ιδιωτικοποιήσεις (προς όφελος της ανταγωνιστικότητας!), η αποδυνάμωση των ασφαλιστικών ταμείων, οι αυξήσεις του ορίου συνταξιοδότησης, η στασιμότητα της παιδείας και του συστήματος υγείας, όλα προς όφελος της ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Το χειρότερο εδώ είναι πως η κυβέρνηση Σημίτη αν και είδε τα αδιέξοδα της πολιτικής της δεν την εγκατέλειψε αλλά επέμεινε σε αυτήν. Λογικό είναι. Όταν επί χρόνια αναπτύσσει ένα κόμμα δεσμούς με το μεγάλο κεφάλαιο δε μπορεί αυτοί να εξαφανιστούν εν μία νυκτί. Το ΠΑΣΟΚ πλέον εξαρτούσε την ίδια του την ύπαρξη από την στήριξη των μεγαλοεπιχειρηματιών. Και γι’ αυτό η πολιτική του έμοιαζε να έχει σαν πρόταγμα το να μη χάσουν οι εργοδότες ούτε ένα ευρώ. Το ΠΑΣΟΚ ήταν και αυτό εγκλωβισμένο. Και από αυτή την άποψη είναι θετική η κυβερνητική αλλαγή.

Ο δεύτερος παράγοντας της ήττας του ΠΑΣΟΚ είναι η λεγόμενη αποϊδεολογικοποίηση. Το μόνιμο πρόβλημα της Ν.Δ. ήταν πως δε μπορούσε να πάρει ψήφους από άλλους πολιτικούς χώρους πέραν αυτού που αυτοπροσδιοριζόταν ως «δεξιά». Κατά την οκταετία Σημίτη και προκειμένου να συμφιλιωθεί ο κόσμος του ΠΑΣΟΚ με την εγκατάλειψη βασικών ιδεολογικών χαρακτηριστικών του κόμματος άρχισε να καλλιεργείται ένας τρόπος σκέψης που έλεγε πως το μείζον για έναν πολιτικό είναι το να είναι ικανός να διαχειριστεί τα προβλήματα και όχι η πολιτική του ιδεολογία. Λέγοντας αυτά το ΠΑΣΟΚ τράβηξε το χαλί κάτω από τα δικά του πόδια, διότι «έφτιαξε» ένα σώμα ψηφοφόρων που μην αναγνωρίζοντας ιδεολογίες δε «βλέπει» και στη Ν.Δ. την αντιλαϊκή δεξιά και άρα εύκολα την ψηφίζει αρκεί αυτή να τον πείσει για την «ικανότητα» της. Μπορεί η αντιδεξιά ρητορική να μην έλειψε όλα αυτά τα χρόνια αλλά αυτή η «διαχειριστική» νοοτροπία που πλάσαρε το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να απενοχοποιήσει τη δεξιά στα μάτια πολλών. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο πως οι βασικές κατηγορίες που απευθύνανε τα δύο μεγάλα κόμματα το ένα στο άλλο ήταν αυτές περί ανικανότητας και ανεντιμότητας. Ακούσατε ποτέ τον Καραμανλή να κατηγορεί τον Σημίτη επειδή είναι «σοσιαλιστής»; Ακούσατε ποτέ τον Σημίτη να λέει τον Καραμανλή «καπιταλιστή» ή να του προσάπτει το ότι είναι υπέρ της ελεύθερης αγοράς;

Τελευταίο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή ήταν οι δηλώσεις του Γ. Παπανδρέου πως δεν υπάρχει αριστερά και δεξιά. Έτσι το ΠΑΣΟΚ κατάφερε να χάσει την επαφή με ψηφοφόρους του που δήλωναν «αριστεροί». Από την άλλη βεβαίως ο Παπανδρέου έμεινε πιστός στις ιδέες του Giddens και του μπλερισμού. Και για να το επιβεβαιώσει αυτό έκανε την κίνηση με τον Ανδριανόπουλο και το Μάνο. Και όσοι θυμόντουσαν το ’90 - ’93 τρελάθηκαν…

Αυτό λοιπόν που πρέπει να κάνουν τώρα οι άνθρωποι του ΠΑΣΟΚ είναι όχι να παίζουν κρυφτό με τις ευθύνες τους αλλά να αντιληφθούν τι έκαναν και κατάφεραν να συντηρητικοποιήσουν τόσο το πολιτικό κλίμα. Διότι ως γνωστόν, μια φωνή που λέει πως «δεν υπάρχουν αριστερά και δεξιά» είναι η ίδια της μια δεξιά και άρα συντηρητική φωνή. Διότι όταν ο κόσμος ελπίζει στη δεξιά για επίλυση των βιοτικών του προβλημάτων, όταν ο κόσμος φέρνει τους ακροδεξιούς και ξενόφοβους Γιακουμάτο και Ανδρεουλάκο στην κυβέρνηση τότε η κοινωνική τάση είναι σαφώς συντηρητική. Και σε αυτήν την αυτοκριτική τους προσπάθεια μπορούμε να βοηθήσουμε κι εμείς. Αρκεί αντί να σπεύδουν να κατηγορήσουν όποιον τους ασκεί κριτική πως «διαβάζει δεξιές εφημερίδες» να αρχίσουν κι αυτοί να διαβάζουν καμιά φορά αριστερές εφημερίδες!